İLK TÜRK DEVLETLERİ
•Çin kaynaklarına göre “miğfer”,
•Kaşgarlı Mahmut’a göre “olgunluk çağı”,
•A. Wambery’e(Vambrey) göre “türemek”,
• Ziya Gökalp’e göre “kanun ve nizam sahibi” anlamına gelmektedir.
•Türk adına, çeşitli anlamlar verilmesine rağmen “güç, kuvvet” anlamına geldiği 1911’de yayınlanan eski bir Türkçe metinden anlaşılmıştır.
•Türkiye kelimesi, ilk olarak VI. yüzyılda Bizans kaynaklarında “Orta Asya” için kullanmıştır.
•Anadolu ise XII. yüzyıldan itibaren Türkiye olarak tanınmaya başlanmıştır.
Türklerin İlk Ana Yurdu
•Türklerin ana yurdu Orta Asya’dır.
•Orta Asya; batıda Hazar Denizi, doğuda Kingan Dağları, kuzeyde Sibirya, güneyde Hindikuş ve Karanlık dağları ile çevrelenen
bölgedir.
•Geniş bir bölgede göçebe olarak yaşadıkları için, Türk topluluklarının tarih sahnesine çıktıkları yeri kesin olarak belirlemek zordur.
Göçlerin Sebepleri
Türklerin Orta Asya’dan göç ederek dünyanın değişik bölgelerine yerleşmelerinin temel nedenleri şunlardır:
•İklim değişiklikleri nedeni ile kıtlık ve kuraklığın başlaması
•Salgın hayvan hastalıklarının artması
•Nüfus kalabalığı ve otlak yetersizliği
•Türk kavimleri arasında anlaşmazlıklar yaşanması
•Dış baskıların artması (Çin baskısı)
•Yeni topraklar ele geçirme isteği (Cihan hakimiyeti fikri)
Göçlerin Sonuçları
•Türkler Asya, Avrupa ve Kuzey Afrika’da çeşitli adlar altında yeni ve güçlü devletler kurmuşlardır.
•Kurulan bu Türk devletleri, bir çok devlete ordu, hukuk ve sosyal alanlarında kaynaklık yapmıştır.
•İletişim kurdukları milletlerin, kültür ve uygarlık değerlerinin gelişmesine hizmet etmişlerdir.
•Türkler, yerleştikleri bölgelerin halklarına atı evcilleştirmeyi ve madenleri işlemeyi öğretmişlerdir. Yaşanan bu etkileşim sonucunda Ön Asya ve Avrupa toplumları maden devirlerine girmişlerdir.
•Türkler, dünya medeniyetlerini en çok askeri alanda etkilemişlerdir.
Orta Asya Kültür Merkezleri
Anav Kültürü (MÖ 4000-MÖ 1000)
•At, ilk defa bu kültürde görülmüştür. Orta Asya’nın en eski kültürüdür.
Afanesyevo Kültürü (MÖ 2500-MÖ 1700)
•Türklere ait en eski kültür bölgesi olarak kabul edilmektedir.
Andronova Kültürü (MÖ 1700-MÖ 1200)
•Afanesyevo ve Andronova kültürü, Ön Türkler yani Türklerin ataları tarafından meydana getirilmiştir
Karasuk Kültürü (MÖ 1200-MÖ 700)
•Dünyanın pek çok bölgesine göre demirİ daha erken işlemeye başlamasıdır.
Tagar Kültürü (MÖ 700-MÖ 300)
•Tunçtan bıçak, ok uçları, küçük hayvan heykelleri ve otağ şeklinde ağaç evler bu kültürün belli başlı eserleridirİskitler (Sakalar)
•Türk tarihinde rol oynayan ilk topluluk İskitler’dir.
•Atı evcilleştiren ilk Türk topluluğudur.
•Türk heykelciliğin ilk örnekleri olan Balbal taşlarını kullanmışlardır.
•En ünlü hükümdarları Alp Er Tunga ve Tomris Hatundur.
•İskitlerin asıl topluluğunu İran kökenliler oluşturmuştur.
•Dünya da ilk kadın hükümdar, İskitlerde görülmüştür.
Büyük (Asya) Hun Devleti (MÖ 220- MS 216)
•Büyük Hun Devleti, Türkler tarafından kurulduğu bilinen ilk teşkilatlı ve büyük devlettir.
•Bilinen ilk hükümdarı Teoman’dır. Teoman’dan sonra yerine Mete geçmiştir.
•Çinliler, Hun Türklerinin akınlarından koruman için Çin Şeddini yapmışlardır.
•Hunlar tarihte ilk defa bütün Türkleri bir bayrak altında toplayarak siyasi birlik sağlamışlardır.
•Mete Döneminde Türk tarihinin ilk düzenli ordusu kurulmuştur.
•Hun ordusunda Dünya da ilk kez Onlu Sistem uygulanmıştır.
•Askerlerine tek tip süvari elbisesi giydiren Mete Han hazırlattığı ıslıklı oklar ile Türk savaş teknolojisine de büyük katkı sağlamıştır.
•İpek Yoluna hakim olabilmek için Çin ile büyük mücadeleler yaşanmıştır.
•Mete Han Pekini ele geçirmesine rağmen bu ülkeye yerleşmeyi uygun bulmamıştır. Çünkü, Çin nüfusu içerisinde Türk nüfusunun kimliklerini kaybedeceklerini düşünmüştür.
•Büyük Hun Devleti, Ki-ok sonrası dönemde yaşanan iç karışıklıklar ve Çin entrikaları sonucunda “Batı” ve “Güney” şeklinde ikiye ayrılmıştır(MÖ 58).
•Batı kısmı Çin egemenliğine girerken, Güney kısmı “Kuzey” ve “Güney” olarak tekrar ikiye parçalanmıştır (48).
•Bağımsızlığını koruyamayan Hunların bir bölümü kuzeye çekilirken, bir kısmı da Karadeniz’in kuzeyinden Avrupa’ya göç etmişlerdir.
Kavimler Göçü (375)
•Hunlar, Çinlilerin baskısı nedeniyle Aral’ın kuzeyinden Avrupa’ya doğru göçe başlamışlardır.
•Bu gelişme, Avrupa’nın doğusunda yaşayan Vandallar, Franklar, Gotlar (barbar kavimler) gibi toplulukların Avrupa içlerine yönelmelerine yol açmıştır.
•Avrupa’da yüz yıl kadar siyasi ve sosyal karışıklıklar yaşanmasına ortam hazırlayan bu gelişme Kavimler Göçü olarak adlandırılır.
Kavimler Göçü’nün Sonuçları:
•İlk Çağ kapanmış, Orta Çağ açılmıştır.
•Büyük Roma imparatorluğu 395 yılında Doğu ve Batı Roma diye ikiye ayrılmıştır.
•Avrupa’nın yerli halkı ile göç eden gruplar kaynaşmış ve bunun sonucunda bugünkü Avrupa milletleri ortaya çıkmıştır.
•Avrupa’ya gelen barbar kavim şefleri merkezi Krallıkların gücünü zayıflatmışlardır. Böylece Orta Çağ boyunca Avrupa’nın siyasi yönetim şekli olacak olan Feodalite (Derebeylik) güç kazanmıştır.
•Avrupa’da yaşanan otorite boşluğundan dolayı Katolik Kilisesi güçlenmiş ve dogmatik düşünce sistemi (skolastik) etkinlik kazanmıştır.
•Avrupa’ya gelen Germen kavimleri arasında Hristiyanlık yayılmıştır.
Feodalite (Derebeylik)
•Kavimler Göçü sırasında barbar saldırıları sonucu Avrupa halkları güvenliklerin sağlayacak bir siyasi otorite arayışına girmişlerdir. Toprak sahibi bazı soylular (derebeyleri), korumasız kalan halkın kendi topraklarında tarım yapmalarına izin vermiş, korumaları altına aldıkları bu insanlardan vergi almışlardır.
•Orta Çağ’da ortaya çıkan bu yönetim biçimi feodalite (derebeylik) olarak adlandırılır.
Feodal rejimlerde;
•Derebeyleri halk üzerinde önemli yetkilere sahipti.
•Siyasi açıdan parçalanmışlık vardı.
•Ekonominin temeli toprağa ve tarıma dayalıydı.
•Derebeyleri kendi silahlı güçlerine sahiptiler.
Avrupa Hun Devleti (375 – 469)
•Kuzey Hunları Macaristan bölgesine yerleşerek, Balamir önderliğinde Avrupa Hun Devleti’ni kurmuşlardır.
•Avrupa Hun Devleti en güçlü dönemini Attila zamanında (434- 453) yaşamıştır.
•Attila Hristiyan Avrupalılarca “tanrının kamçısı, tanrının kırbacı” olarak anılmıştır.
•Attila Döneminde Bizans ve Papalık vergiye bağlanmıştır.
•Atilla Doğu Roma ile Margus Barışı’nı imzalayıp, kendi üstünlüğünü kabul ettirmiştir.
•Attila’nın ölümünün ardından Avrupa Hun Devleti siyasi ve askerî gücünü yitirmiş, Hun hükümdarları devletin merkezî otoritesini koruyamamışlardır.
•Avrupa Hun Devleti, Bizans saldırıları sonucunda 469’da yıkılmıştır.