Bu yazımızda güncel müfredata göre hazırladığımız 10. sınıf tarih dersi 5. ünitesi olan Dünya Gücü Osmanlı soru- cevap çalışmasını paylaşıyoruz. 10. sınıf tarih soru cevap çalışmamız sayesinde ders kitabındaki çalışma sorularını rahatlıkla çözeceksiniz. 10. sınıf tarih yazılıya hazırlık çalışmamızdaki sorular sizleri 10. sınıf tarih yazılısına hazırlayacak. Tarih dersi 10. sınıf sorularımızı çözerek tyt tarih ve ayt tarih sınavlarında başarılı olacaksınız. Yeni tarih 10 ders kitabına uygun olarak hazırladığımız 10. sınıf tarih soruları aşağıdaki konuları kapsamaktadır.
10. Sınıf Tarih Dersi 5. Ünite: Dünya Gücü Osmanlı (1453-1595)
10.5.1. 1453-1520 yılları arasındaki süreçte meydana gelen başlıca siyasi gelişmeleri tarih şeridi ve haritalar üzerinde gösterir.
Fatih Sultan Mehmed (II. Mehmed) dönemi olaylarını kronolojik olarak sıralayalım.
1453 İstanbul’un fethi
1454 Sırbistan’ın alınması
1459 Amasra’nın alınması
1460 Mora’nın alınması
1461 Sinop ve Trabzon’un alınması
1462 Eflak’ın alınması
1463- 1479 Venedik ile mücadele
1473 Otlukbeli savaşı (Akkoyunlu hükümdarı Uzun Hasan yenildi. Akkoyunlu yıkılma sürecine girdi)
1474 Karakoyunlu Beyliği’ne son verildi.
1475 Kırım’ın fethi (Karadeniz Türk gölü oldu.)
1476 Boğdan’ın alınması
1479 Arnavutluk’un alınması
1480 İtalya seferi
II. Bayezid (1481 – 1512) dönemi olaylarını sıralayalım.
1481- 1495 Cem Sultan Olayı
1492 İspanya’daki Yahudilerin Osmanlı ülkesine getirilmesi
1511 Safeviler tarafından Şahkulu İsyanı çıkarıldı.
Yavuz Sultan Selim (1512 – 1520) dönemi gelişmelerini kronolojik olarak sıralayalım.
1514 Çaldıran Muharebesi (Safevi hükümdarı Şah İsmail)
1515 Turnadağ Muharebesi (Dulkadiroğulları) Anadolu’da Türk birliği sağlandı
1516 Mercidabık Muharebesi (Memlukler)
1517 Ridaniye Muharebesi (Memlukler) Halifelik Osmanlıya geçti.
10.5.2. İstanbul’un fetih sürecini sebepleri ve stratejik sonuçları açısından analiz eder.
İstanbul’un Fethi’nin sebepleri nelerdir?
Osmanlı’nın Anadolu’dan Rumeli’ye ya da Rumeli’den Anadolu’ya rahatça kuvvet geçirebilmek istemesi.
Osmanlı’nın deniz ticaretini geliştirmek ve boğazlara hâkim olmak istemesi.
Osmanlı’nın kuzey ve doğu Avrupa’dan gelen ticaret yolları ile Karadeniz-Akdeniz arasındaki su yollarının denetimini ele geçirmek istemesi.
Osmanlı’nın Katolik ve Ortodoks kilisesini birbirinden ayırarak Hristiyan âleminin birleşmesini önlemek istemesi.
Bizans İmparatorluğu’nun, Osmanlı’nın toprak bütünlüğünü bozması.
Bizans’ın Hristiyan Batı âlemini Haçlı Seferleri için tahrik etmesi.
Bizans’ın saltanat iddiasında bulunan Osmanlı şehzadelerini koruyup destekleyerek devleti devamlı bir iç savaş tehdidi altında tutması
Hz. Muhammed’in İstanbul’un fethiyle ilgili hadisi.
İstanbul’un fethi için yapılan hazırlıklar nelerdir?
1451’de tahta çıkan II. Mehmet, ilk olarak Karamanoğulları ile anlaştı ve Anadolu’da güvenliği sağladı.
Anadolu Hisarı’nın karşısına Rumeli Hisarı’nı (Boğazkesen) yaptırdı.
Şahi adı verilen büyük toplar döktürdü.
Balkanlardan gelebilecek yardımlara karşı gerekli önlemleri aldı.
İstanbul fethi öncesi Bizans’ın aldığı önlemler nelerdir?
Osmanlı Devleti’nin faaliyetlerine karşılık Bizans, Haliç’in girişini kalın zincirlerle kapattırdı.
Surları güçlendirdi.
Papa ve Macarlardan yardım istedi.
Gregois (Rum Ateşi) olarak isimlendirilen silahlar imal etmişlerdir.
İstanbul’un fethinin Türk tarihi açısından sonuçları neler olmuştur?
Rum Ortodoks Patrikhanesinin devamına izin vererek yönetimi altına aldığı Ortodokslara din ve vicdan hürriyeti tanıdı.
İstanbul, Osmanlı Devleti’nin başkenti oldu.
Asya ve Avrupa kıtalarını; Karadeniz ile Akdeniz’i birbirine bağlayan yolların denetimi Osmanlılara geçti.
Osmanlı Devleti’nin Anadolu ve Rumeli arasındaki toprak bütünlüğü sağlandı.
II. Mehmet “Fatih” ve Roma İmparatoru anlamına gelen “Kayser-i Rum “ ve Sultânü’l-Berreyn ve Hakanü’l-Bahreyn unvanlarını kullanmaya başladı.
İstanbul’un fethinin dünya tarihi açısından sonuçları neler olmuştur?
Bizans İmparatorluğu yıkıldı.
İpek Yolu’nun büyük bir bölümünün Osmanlı Devleti’nin eline geçmesi Avrupalıları yeni yolların arayışına yöneltti.
Bu olay coğrafi keşiflerin nedenlerinden birini oluşturdu.
Büyük toplarla en güçlü surların bile yıkılabileceği görüldü. Bu durum da Avrupa’daki derebeyliklerin yıkılmasına zemin hazırladı.
Fetihten sonra İtalya’ya giden bazı bilim insanları Rönesans’ın başlamasına katkıda bulundular.
Fetih Orta Çağ’ın sonu, Yeni Çağ’ın başlangıcı oldu.
İstanbul’un fethi sonrası yapılan önemli eserler nelerdir?
Topkapı Sarayı inşa edildi.
Kapalıçarşı’nın çekirdeği olan Büyük Bedesten’in inşasına başlandı.
Sahn-ı Seman Medresesi açıldı.
1473 yılında Akkoyunlu Hükümdarı Uzun Hasan ile yapılan hangi savaş sonrası Akkoyunlu devleti yıkılma sürecine girdi?
Otlukbeli Savaşı
Fatih dönemi yapılan hangi fetihler sonrası Karadeniz’i Türk gölü hâline geldi?
Amasra, Sinop, Trabzon ve Kırım’ı fethederek Karadeniz’i Türk gölü hâline getirdi.
II. Bayezid döneminde Osmanlı Devleti’nin Batılı devletlere karşı pasif politikalar izlemesinin temel nedeni nedir?
Giriştiği taht mücadelesini kaybeden Cem, Memluk Devletine sığınmış, sonra Rodos Şövalyeleri’nin eline düşmüş, ardından Fransa’ya ve papalığa teslim edilmiştir. Cem burada ölmüştür. Şehzade Cem isyanı iç sorun iken bir dış sorun hâline gelmiştir. Bu sorun, Osmanlı Devleti’nin Batılı devletlere karşı pasif politikalar izlemesinde etkili olmuştur.
Safevi Hükümdarı Şah İsmail tarafından desteklenen II. Bayezid Dönemi’nde Antalya ve yöresinde çıkan isyan hangisidir?
Şahkulu İsyan (1511)
10.5.3. Osmanlı Devleti’nin İslam coğrafyasında hâkimiyet kurmasının Türk ve İslam dünyası üzerindeki etkilerini analiz eder.
1514 Çaldıran Savaşı’nın sonuçları nelerdir?
Safevi ordusu bozguna uğradı.
Savaş sonucunda Tebriz, Musul, Kerkük ve Erbil Osmanlı topraklarına katıldı.
Tebriz, Halep ve Bursa İpek Yolu’nun da hâkimiyeti Osmanlılara geçti.
Anadolu’daki Şii Safevi tehlikesi kırıldı.
1515 Turnadağ Savaşı sonrası Osmanlı Devleti’ne katılan beylik hangisidir?
Dulkadiroğulları yenilgiye uğratılarak Osmanlı hâkimiyeti altına alındı.
Yavuz döneminde Osmanlı Devleti’nin Memlûklular üzerine sefer düzenlemesinin nedenleri nelerdir?
Fatih Dönemi’nde tamir ettirilmek istenen Hicaz su yollarına Memlûkluların izin vermemesi,
Baharat Yolu’nun denetimini ele geçirerek ekonomik yönden güçlenmek,
Türk İslam dünyasının tek lideri olmak,
Halifelik makamının ve kutsal yerlerin denetimini Memlûklulardan almak.
Yavuz dönemi hangi savaşlar sonrası Memluklü devleti son buldu?
Mercidabık Savaşı (1516) ve Ridaniye Savaşı (1517)
Yavuz’un Mısır Seferi’nin sonuçları nelerdir?
Memlûklu Devleti yıkıldı;
Suriye, Filistin, Lübnan, Mısır ve Hicaz bölgeleri Osmanlı Devleti’ne katıldı.
Doğu Akdeniz’den geçen Baharat Yolu Osmanlı Devleti’nin denetimine girdi.
Halifelik Osmanlılara geçti ve Osmanlı Devleti İslam dünyasının lideri oldu.
Venedikliler, Kıbrıs Adası için Memlûklara ödedikleri vergiyi bundan sonra Osmanlı Devleti’ne ödemeye başladı.
Tarihçiler, tarafından sekiz yıla seksen yıllık iş sığdırmış büyük bir padişah olarak değerlendirilen hükümdar kimdir?
Yavuz Sultan Selim
10.5.4. 1520-1595 yılları arasındaki süreçte meydana gelen başlıca siyasi gelişmeleri tarih şeridi ve haritalar üzerinde gösterir.
Kanunî Sultan Süleyman (1520 – 1566) döneminde meydana gelen önemli olayları kronolojik olarak sıralayın.
1521 Belgrad’ın Fethi
1522 Rodos’un Fethi
1526 Mohaç Muharebesi (Macaristan yenilgiye uğradı)
1526 Babür İmparatorluğu’nun kurulması
1529 Barbaros Hayrettin’in Cezayir’e hâkim olması
1529 I. Viyana Kuşatması
1533 İstanbul Antlaşması (Avusturya imparatoru Osmanlı sadrazamına denk)
1533 Cezayir’in alınması
1534 Irakeyn Muharebesi (Bağdat Safeviler’den alındı)
1538 Preveze Deniz Savaşı
(Akdeniz Türk gölü oldu)
1538-1553 Hint Deniz Seferleri
1551 Trablusgarp’ın Fethi
1548 Tebriz’in alınması
1553 Nahçıvan’ın alınması
1555 Amasya Antlaşması (İlk Osmanlı Safevi Antlaşması)
1555 Sudan’ın Kızıldeniz sahilinde Sevâkin Adası merkezli Habeş Eyaleti’nin kurulması
1555 Augsburg Barışı (Lutherciliğin varlığını kabul eden ilk kalıcı yasal düzenleme)
1560 Cerbe Deniz Savaşı
1566 Zigetvar Seferi (Kanuni’nin ölümü)
II. Selim (1566-1574) döneminde meydana gelen önemli olayları kronolojik olarak sıralayın.
1566 Sakız Adası’nın alınması
1568 Yemen’in alınması
1571 Kıbrıs’ın Fethi (Venedik’ten alındı)
1571 İnebahtı Deniz Savaşı (Haçlılar Osmanlı donanmasını yaktı)
1574 Tunus’un Fethi
III. Murad (1574-1595) döneminde meydana gelen önemli olayları kronolojik olarak sıralayın.
1578 Fas’ta Osmanlı hâkimiyetinin kurulması
1590 Ferhat Paşa Antlaşması (Doğuda en geniş sınırlara ulaşıldı)
10.5.5. Kanuni Döneminden itibaren Osmanlı Devleti’nin eriştiği olgunluğu siyasi sınırlar ve devlet teşkilatı açısından açıklar.
Osmanlı’da en uzun süre padişahlık yapan kişi kimdir? Kaç yıl padişahlık yapmıştır?
I. Süleyman, (Kanuni Sultan Süleyman) 46 yıl padişahlık yapmıştır.
XVI. yüzyılda Osmanlı Devleti’nin Doğu ve Orta Avrupa’daki en büyük rakibi hangi devletti?
Avusturya
Kanuni döneminde hangi savaş sonrası Macaristan Osmanlı hâkimiyetine girdi?
1526 Mohaç Meydan Savaşı
Avusturya ile yapılan 1533 İstanbul Antlaşması’nın maddeleri nelerdir?
Avusturya arşidükü, protokol bakımından Osmanlı sadrazamına denk sayılacaktır
Ferdinand, Macaristan üzerinde hak iddia etmeyecek ve elinde bulundurduğu Macar toprakları için Osmanlı Devleti’ne vergi ödeyecektir.
Osmanlı Devleti ile İran arasındaki ilk resmî antlaşma hangisidir?
Tebriz, Erivan, Bağdat, Irak ve Doğu Anadolu Osmanlı Devleti’ne bırakıldığı 1555 Amasya Antlaşması
10.5.6. Uyguladığı uzun vadeli stratejinin Osmanlı Devleti’nin dünya gücü haline gelmesindeki rolünü analiz eder.
Osmanlı Devleti’nde siyasi ve ticari amaçlı ilk Kapitülasyonlar kimlere verildi?
Osmanlılar ilk olarak 1352’de Rumeli’ye geçtikten sonra Venedik ve Cenovalılara siyasi ve ticari amaçlı kapitülasyonlar verdiler.
Fransızlara gerçek manada Kapitülasyonlar ne zaman verildi?
Fransızlara gerçek manada Kapitülasyonlar Kanuni dönemi sonrası ancak 1569 tarihinde verildi.
Osmanlı Devleti’nin “İmtiyaz-ı Mahsusa”, Fransızların “kapitülasyon” dedikleri ayrıcalıklar nelerdi?
Fransa, Akdeniz’de düşük gümrük vergisi ödeyerek serbestçe ticaret yapabilecektir.
Fransızlara ait ticari ve hukuki davalara İstanbul’a gönderilen bir yargıç bakacaktır.
Antlaşma her iki hükümdarın hayatta kaldığı sürece geçerli olacaktır.
Fatih Dönemi’nde Venediklilere birtakım ticari ayrıcalıklar verilmesinin nedeni nedir?
Fatih, bunu yaparak hem bölge ticaretini canlı tutmayı hem de Batı’nın en güçlü denizci tüccar devletinin gücünü yanına çekip onu, Avrupa Hristiyan birliğinden ayırmayı amaçladı.
Fatih Sultan Mehmet’in Ortodoksları himaye etmesinin temel nedeni nedir?
Katolik Roma Kilisesine karşı, Ortodoksları himaye edecek Hristiyan birliğini bozmayı amaçladı.
Almanya’da başlayan Reform hareketlerinin öncüsü kimdir?
Martin Luter
16. yüzyılda başlayan Reform hareketlerinin temel nedeni nedir?
XVI. yüzyıl başlarından itibaren Avrupa’da Katolik Kilisesinin aşırı zenginleşmesi, yozlaşması, siyasetle ve dünyevi etkinliklerle daha fazla ilgilenmeye başlaması birçok din adamı ve halkın tepkisine yol açtı.
Almanya’da hangi antlaşma ile Protestanlara inanç serbestliği tanındı?
1555 Augsburg Antlaşması
(1618-1648) Otuz Yıl Savaşlarının başlamasının temel nedeni nedir?
Reform Hareketleri sonucunda Avrupa’da mezhep birliğinin bozulması Otuz Yıl Savaşlarının başlamasına neden oldu.
(1618-1648) Otuz Yıl Savaşları hangi antlaşma ile sona erdi?
1648 Vestfalya Antlaşması
Reform hareketleri Osmanlı Devleti’nde neden etkili olamadı?
Çünkü Osmanlı topraklarında yaşayan Hristiyanlar, din ve vicdan özgürlüğüne sahiplerdi. Osmanlı Devleti, Avrupa’daki Reform hareketleriyle siyasi açıdan ilgilendi.
Dönemin hükümdarı Kanuni, Luther’e ve Protestanlara destek verdi.
10.5.7. Osmanlı Devleti’nin takip ettiği kara ve deniz politikalarını analiz eder.
Cezayir ne zaman Osmanlı topraklarına katıldı?
Kanuni Dönemi’nde Osmanlıların hizmetine giren Hızır Reis (Barbaros Hayrettin Paşa), Cezayir’i Osmanlı topraklarına kattı (1529)
Trablusgarp ve Tunus ne zaman Osmanlı topraklarına katıldı?
Turgut Reis, Saint Jean (Sen Jan) şövalyelerinin denetiminde olan Trablusgarp’ı (1551), bir süre sonra da Tunus’u (1574) alarak Osmanlı topraklarına kattı.
İlk Osmanlı deniz savaşı ne zaman, hangi devletle yapıldı?
I. Mehmet (Çelebi) Dönemi’nde, ilk Osmanlı deniz savaşı Venediklilerle yapıldı ancak kaybedildi.
XV. Yüzyılın ikinci yarısında Karadeniz nerelerin alınmasıyla adeta bir Türk gölü hâline geldi?
Trabzon İmparatorluğu’na son verilmesi (1461), Kırım ve Kefe’nin fethedilmesiyle (1475) Karadeniz adeta bir Türk gölü hâline geldi.
Coğrafi Keşiflerin Sebepleri Nelerdir?
Pusulanın geliştirilmesi ve sağlam gemilerin yapılması
Coğrafya bilgisinin artması ve cesur gemicilerin yetişmesi
Avrupalıların Doğu’nun zenginliğine ulaşmak isteği
Hristiyanlığı Avrupa dışında yayma düşüncesi
İpek ve Baharat gibi ticaret yollarının Türklerin denetiminde olmasından dolayı Avrupalıların Çin ve Hindistan’a giden başka yollar bulma arzusu
Coğrafi Keşiflerin Sonuçları Nelerdir?
Amerika, Avustralya ve Afrika’nın bilinmeyen bölgeleri ile yeni yerler ve kıtalar keşfedildi.
Keşfedilen bölgelerde İspanyollar ve Portekizliler koloniler kurarak sömürge bölgeleri oluşturdular.
Bu bölgelerdeki insanları köle ticaretinde kullandılar.
Ticaret yollarının güzergâhı değişti.
Akdeniz limanları önemini kaybederken Atlas Okyanusu üzerindeki limanlar [Lizbon, Bordeaux (Bordo), Anvers, Roterdam…] değer kazandı.
Avrupa’ya bol miktarda altın ve gümüş getirildi.
Böylece Avrupa’nın ekonomisi güçlendi.
Ticaretle uğraşan burjuva sınıfı zenginleşti.
Coğrafi Keşifler sonucu yeni bitki, sebze ve meyve türleri de keşfedildi. Tütün, pamuk, patates, domates, kakao gibi.
Hıristiyanlık keşfedilen bölgelerde yayılma imkânı buldu.
Dünya’nın yuvarlak olduğunun anlaşılması özellikle Katolik Kilisesinin birtakım öğretilerini derinden sarstı.
Bu durum kilise ve din adamlarına olan inancın sorgulanmasına neden oldu.
Coğrafi Keşiflerin Osmanlı Devleti’ne Etkileri Neler Olmuştur?
Coğrafi Keşifler sonucunda ticaret yollarının yön değiştirmesi, Osmanlı ülkesinden geçen İpek ve Baharat yollarının önemini azalttı.
Atlas Okyanusu’ndaki limanlar önem kazanırken Akdeniz limanları önemini kaybetti.
Bu durum Osmanlı Devleti’nin gümrük gelirlerinde azalmaya, dolayısıyla da ekonomisinde gerilemeye neden oldu.
İpek Yolu üzerinde bulunan birçok Türk hanlığı ekonomik yönden zayıflayarak zamanla Rusların denetimine girdi.
Keşfedilen bölgelerden Avrupa’ya taşınan değerli madenlerin (altın, gümüş) zamanla Osmanlı ülkesine girmesi, Osmanlı para birimi olan akçenin değer kaybetmesine yol açtı.
Bu durum eşya ve mal fiyatlarının artmasına (enflasyon) neden oldu.
Hint Deniz Seferleri’nin (1538-1553) nedenleri nelerdir?
Coğrafi Keşifler sonucu Hint deniz yolunun bulunmasından sonra Portekizler Hint ticaret yollarını denetimlerine aldılar.
Osmanlı Devleti, gerek bu bölgelerdeki Müslümanlara yardım etmek gerekse Portekizleri bölgeden uzaklaştırmak amacıyla Hindistan’a dört sefer düzenledi.
Hint Deniz Seferleri’nde (1538-1553) neden istenilen başarı elde edilemedi?
Osmanlı Devleti’nin bölgenin önemini tam olarak kavrayamaması,
Osmanlı gemilerinin açık denizlere dayanıklı olmaması
Bölge halkının tam destek vermemesi.
Coğrafi Keşifler yüzünden önemini kaybeden Akdeniz limanlarını yeniden canlandırabilmek için Sadrazam Sokullu Mehmet Paşa hangi projeyi hayata geçirmek istedi?
Sadrazam Sokullu Mehmet Paşa, Osmanlı donanmasını Akdeniz’den Hint Okyanusu’na geçirebilmek için “Süveyş Kanalı Projesi”ni hayata geçirmek istedi.
Bu proje ile Akdeniz ve Kızıldeniz’i bir kanalla birleştirmeyi amaçladı. Böylece Coğrafi Keşifler yüzünden önemini kaybeden Akdeniz limanları yeniden canlanabilecekti. Ancak bu proje hayata geçirilemedi.
28 Eylül 1538’de yapılan ve Türk denizcilik tarihinin bu en büyük zaferi sayılan savaş hangisidir?
28 Eylül 1538 Preveze Deniz Savaşı
Preveze Deniz Savaşı’nda Haçlı ve Osmanlı donanmaları kimlerin komuta etti?
Barbaros Hayrettin Paşa Osmanlı donanmasını komuta etti.
Andrea Dorya Haçlı donanmasını komuta etti.
Kıbrıs ne zaman Osmanlı topraklarına katıldı?
II. Selim Dönemi’nde Kaptanıderya Lala Mustafa Paşa, Venediklerin elinde bulunan Kıbrıs’ı, ele geçirdi (1571).
Kıbrıs’ın alınması sonrası hangi savaşta Osmanlı donanması haçlılar tarafından yakıldı?
Haçlı donanması İnebahtı mevkinde yapılan savaşta yaklaşık üç yüz parçalık Osmanlı donanmasını yaktılar (1571).
Portekiz 1576 yılında Osmanlı ile yaptığı hangi savaş sonrası Akdeniz ve diğer bölgelerdeki sömürgelerini kaybederek sömürgecilik rekabetinde geri plana düştü.
1576 Vadiü’s- Seyl Savaşı
XVII. yüzyıldan itibaren sömürgecilik faaliyetlerinde Avrupa’nın en büyük gücü haline gelen devlet hangisidir?
İngiltere