Bu yazımızda güncel müfredata göre hazırladığımız 10. sınıf tarih dersi 7. ünitesi olan Klasik Çağda Osmanlı Toplum Düzeni soru- cevap çalışmasını paylaşıyoruz. 10. sınıf tarih soru cevap çalışmamız sayesinde ders kitabındaki çalışma sorularını rahatlıkla çözeceksiniz. 10. sınıf tarih yazılıya hazırlık çalışmamızdaki sorular sizleri 10. sınıf tarih yazılısına hazırlayacak. Tarih dersi 10. sınıf sorularımızı çözerek tyt tarih ve ayt tarih sınavlarında başarılı olacaksınız. Yeni tarih 10 ders kitabına uygun olarak hazırladığımız 10. sınıf tarih soruları aşağıdaki konuları kapsamaktadır.
10. Sınıf Tarih Dersi 7. Ünite: Klasik Çağda Osmanlı Toplum Düzeni
10.7.1. Osmanlı Devleti’nde millet sisteminin yapısını analiz eder.
Osmanlı toplumu genel olarak hangi iki gruptan meydana gelirdi?
Osmanlı toplumu genel olarak yönetenler (askerî) ve yönetilenler (reaya) olarak iki gruptan meydana geliyordu.
Devlete hizmet karşılığı Müslüman reayadan askerî sınıfa geçmek mümkündü.
Yönetilenler grubu Müslim ve gayrimüslim şeklindeydi.
Osmanlı’da millet sistemi neye dayanırdı?
Osmanlılar toplum kesimlerini ırk esasına göre değil din esasına göre teşkilatlandırdı.
10.7.2. Osmanlı Devleti’nin fethettiği yerleşim yerlerinin İslam kültürünün etkisiyle geçirdiği dönüşümü analiz eder.
Osmanlı Devleti’nde uygulana “İskan Politikası” hakkında bilgi veriniz.
Osmanlı Devleti’nin iskan politikası, fethedilen topraklarda nüfusu artırmak, bölgeyi Türkleştirmek ve İslamlaştırmak, tarımsal üretimi teşvik etmek, vergi gelirini artırmak ve sınır güvenliğini sağlamak gibi çeşitli amaçlara yönelik olarak uygulanan bir dizi uygulamadan oluşuyordu. Özellikle Balkanlara, Anadolu’dan yörük ve Türkmenleri getirip yerleştirdiler.
İskân politikasının sonuçları nelerdir?
Yeni fethedilen topraklarda Türk ve Müslüman nüfusun arttı.
Tarımsal üretim ve vergi gelirleri arttı.
Sınır güvenliği sağlandı.
Osmanlı kültürü ve İslamiyet yayıldı.
Zimem Defteri Nedir?
Zimem defteri, Osmanlı döneminde ihtiyaç sahibi insanların bakkallara olan borçlarını hayırsever vatandaşların bağışlarıyla kapatma geleneğine verilen isimdir. Zimmet kelimesinin çoğul şekli olan zimem, borçlar anlamına gelir.
10.7.3. Osmanlı ekonomik sistemi içerisinde tarımsal üretimin önemini açıklar.
Osmanlıda Çifthane birimi hangi unsurlardan oluşurdu?
Çifthane, bir çift öküzle işletilebilen ve bir köylü ailesinin işletiminde olan arazi birimiydi.
Çifthane birimi üç unsurdan oluşurdu. Bunlar;
devletin işletme koşuluyla verdiği arazi,
bu araziyi işleten hane halkı
ve arazinin koşum gücü olan bir çift öküz.
Çifthane sistemi’nin faydaları nelerdir?
Devlet, çifthane sistemi ile toprağı sürekli işleterek boş arazileri değerlendirip tarımsal üretimi artırdığı gibi, düzenli bir vergi sistemi de oluşturuyordu.
Bu sistemde topraklar devletin kontrolünde olduğundan büyük toprak sahiplerinin ortaya çıkmasına da müsaade edilmiyordu.
Çiftbozan vergisi kimlerden alınırdı?
Üç yıl toprağı işlemeyen çiftçiden “çiftbozan vergisi” alındığı gibi, bu çiftçinin toprağı başkasına da verilebilirdi.
Osmanlıda mülk araziler kaça ayrılırdı?
Öşri Toprak: Müslümanlara ait mülk arazi
Haraci Toprak: Gayrimüslimlere ait mülk arazi
Mirî toprak nedir?
Osmanlıda mülkiyeti devlete ait olan topraklardır.
Mirî topraklar kaç gruba ayrılır kısaca açıklayınız.
1- Ocaklık: Geliri kale muhafızları ve tersane giderlerine ayrılan topraklardır.
2- Yurtluk: Geliri sınır boylarında yaşayan Türkmenlere verilen topraklardır.
3- Paşmaklık: Valide sultan, padişah kız kardeşleri ve hasekilere verilen topraklardır.
4- Mukataa (Havass-ı Hümayun): Geliri doğrudan devlet hazinesine giden topraklardır. Bu toprakların vergileri mültezimler aracılığı ile iltizam usulüne göre toplanırdı.
5- Malikane: Üstün hizmetleri karşılığında devlet görevlilerine verilir.
6- Vakıf Topraklar: Gelirleri sosyal kurumlara bırakılan topraklardır. Bu topraklar vergiden muaf tutulmuştur. Vakıf teşkilatının başında bulunan kişiye mütevelli denirdi.
7- Dirlik: Bu toprakların vergi gelirleri, devlet memurlarına, maaş karşılığı olarak tahsis edilirdi.
Dirlik toprakları, gelirlerine göre kaç gruba ayrılmıştır?
Has: 100.000 akçeden fazla yıllık geliri olan dirliklerdir. Bu toprakların gelirleri padişaha, Divan üyelerine, beylerbeylerine tahsis edilmiştir.
Zeamet: 20.000 – 100.000 akçe arasında yıllık geliri olan bu toprakların gelirleri kadılar gibi orta dereceli devlet memurlarına tahsis edilmiştir.
Tımar: 3.000 – 20.000 akçe arasında yıllık geliri olan topraklardır.
10.7.4. Lonca Teşkilatının Osmanlı ekonomik sistemi ve toplum yapısındaki yerini analiz eder.
Osmanlı ekonomik sisteminde, esnaf teşkilatlarına genel olarak ne denir?
Lonca
Osmanlı ekonomisindeki “berat” ve “gedik” kavramlarını açıklayınız.
Dükkân açma izni yalnız ustaya aitti. Bu yetki ona “berat” ile verilirdi.
Dükkân sayısını ustalar tespit ederdi. Her isteyen istediği yerde dükkân açamazdı, amaç mevcut esnafı korumaktı. Dükkan açma ve mesleğe devam etme imtiyazına “gedik” denirdi.
Osmanlı lonca teşkilatında yiğitbaşının görevi nedir?
Yiğitbaşı, ustalar arasındaki disiplin ve organizasyondan sorumluydu.
Osmanlı Devleti’nde loncalar hangi işlevi görürdü?
Loncalar, özellikle gediklerin haksızlık olmadan dağıtımına büyük bir özen gösterirdi.
Esnaf gediklerinin işlediklerini başkası işleyemez, sattıklarını başkası satamazdı.
Bu kurala uymayanlar cezalandırılırdı.
Loncalar, bu şekilde üretilen malların kalitesini ve fiyatını belirledikleri gibi, esnaflar arasındaki haksız rekabeti de önlemeye çalışırlardı.
Osmanlı esnafının en temel özelliği, öncelikle bulunduğu şehir ve çevresinin ihtiyacını karşılamaktı.
Bu nedenle esnaflar arasında en önemli unsur ham madde dağıtımıydı.
Ham madde dağıtımı lonca kethüdası aracılığıyla adil bir şekilde yapılırdı.
Osmanlı Devleti’nde uygulanan narh sistemi hakkında bilgi veriniz.
Narh, devletin esnafa mallarını belli bir fiyata satmalarını emretmesi veya malların belirlenen fiyattan aşağı veya yukarı bir fiyata satış yapmayı yasaklaması anlamına gelen bir kavramdır.
Osmanlı Devleti’nde ticaretin gelişmesini sağlayan unsurlar nelerdir?
Akdeniz ve Karadeniz’de denetimin sağlanması, İpek ve Baharat yollarının Osmanlı Devleti’ne geçmesi
Siyasal, sosyal ve ekonomik düzenin sağlanması,
Devletin ticaretin önemi sebebiyle tüccarları özendirmesi,
Ticaret yolları üzerinde güvenliğin sağlanması ve işlek ticaret yollarının ülke topraklarından geçmesi
İç ticaretle uğraşanlardan alınan verginin düşük tutulması.
Şehirlerde bedestenler (içinde eşya alınıp satılan kapalı çarşı) açılması.
Osmanlı Devleti ticareti geliştirmek ve tüccarları korumak amacıyla neler inşa etmiştir?
Osmanlı Devleti ticareti geliştirmek ve tüccarları korumak amacıyla yollar üzerine hanlar, kervansaraylar, imarethaneler (yemek verilen yer) , hamamlar, camiler, tabhaneler (misafirhane), çeşmeler ve köprüler inşa ettiler.
Kervansaray nedir?
Kervansaraylar, kervanların güvenliği ve konaklaması için anayol kenarında tesis edilen vakıf yapılarıdır.
Bu yapılar; insan ve hayvanların her türlü ihtiyacını karşılayacak; yiyecek içecek, bol su, cami, hamam, kütüphane, baytar, doktor, berber, her çeşit tamir ustası, rehber gibi donanıma sahip idi.
Kervansaraylar yalnız Müslüman Türklere değil, ticaretle uğraşan tüm yabancılara hizmet vermekteydi.
Buralarda güvenlik, “derbentçiler” tarafından sağlanırdı.
Posta ve haberleşme işlerini “menzil” teşkilatı yerine getirirdi.
Yollarda özel ulaşımı ve taşımacılığı ise “mekkâreciler” yaparlardı.
Kapan nedir?
Kapanlar büyük şehirlerde özellikle zahire (tahıl ürünleri) türünden ihtiyaç maddelerinin toptan alınıp satıldığı yerlerdi.
Osmanlı devletinde ilk pazar (Bac) vergisi hangi padişah zamanında alınmıştır?
Osman Bey zamanında Bac yani pazar vergisi alınmaya başlanmıştır.
Arasta nedir?
Osmanlı Devleti, ilerleyen dönemlerde pazar yerlerine, halkı alışverişe çekmek için hepsi bir düzeyde olan ve “arasta” adı verilen dükkânlar inşa etti. Arastalarda genelde aynı tür ürünler satılırdı.
10.7.5. Osmanlı Devleti’nde vakıfların sosyal hayattaki yerini ve önemini açıklar.
Vakıf nedir?
Vakıf, kişilerin kendilerine ait mallarını veya paralarını belirli bir hizmetin yerine getirilmesi amacıyla sosyal ve kültürel alanlarda hizmet verecek kuruluşlara bağışlamasıdır.
Sosyal devlet anlayışı ile hareket eden Osmanlı Devleti’nde halkın dinî, askerî ve sosyal ihtiyaçlarını karşılamak için hizmet veren çeşitli vakıflar bulunmaktaydı.
Osmanlı vakıf sistemindeki “mütevelli” ve “vakfiye” kavramlarını açıklayınız.
Vakfın idaresi için bir idareci (mütevelli) tayin edilir ve vakfın tüzüğü (vakfiye) düzenlenirdi.