10. SINIF TARİH DERSİ
I. ÜNİTE YERLEŞME VE DEVLETLEŞME SÜRECİNDE SELÇUKLU TÜRKİYESİ
10.1.1. Türklerin Anadolu’ya yerleşmeye başlaması ile Türkiye
Selçuklu Devleti’nin yıkılışı arasındaki süreçte meydana gelen başlıca siyasi
gelişmeleri tarih şeridi ve haritalar üzerinde gösterir.
Miryokefalon Muharebesi, Türkiye
Selçuklu Devleti’nin kurulması, Kösedağ Muharebesi, I. Haçlı Seferi, Yassıçemen Muharebesi
Yukarıda meydana gelen olayları kronojik olarak
sıralayın.
1077 Türkiye Selçuklu Devleti’nin kurulması,
1096-1099 I. Haçlı Seferi,
1176 Miryokefalon
Muharebesi,
1230 Yassıçemen Muharebesi,
1243 Kösedağ
Muharebesi
10.1.2.
Anadolu’ya yapılan Türk göçlerinin sosyokültürel etkilerini analiz eder.
XI. yüzyılda Anadolu’ya yapılan ilk Türk akınlarının
temel amacı neydi?
İlk Türk akınları yerleşmeden ziyade daha çok keşif ve ganimet elde etme
amacı taşıyordu.
Oğuzların Anadolu’ya akınlar düzenlemelerinin
nedenleri nelerdir?
Anadolu’nun İpek Yolu üzerinde yer alması,
Asya ile Avrupa’yı birbirine bağlayan bir konumda olması,
Üç tarafının denizlerle çevrili olması,
Verimli topraklara sahip olması,
İklim ve bitki örtüsünün Türklerin yaşamasına uygun olması,
İslamiyet’in etkisiyle cihat ve gaza geleneğinin benimsenmesi
Bizans İmparatorluğu’nu siyasi yönden zayıf durumda olması
Türklerle Bizans İmparatorluğu arasında yapılan ilk
savaş hangisidir?
1048 Pasinler Savaşı
Türklerin Anadolu’yu yurt edinmelerini kolaylaştıran
etmenler nelerdir?
Bizans İmparatorluğumda sık sık taht kavgaları yaşanıyordu.
Ermeni ve Gürcülerle sık sık yaşanan siyasi sorunlar Bizans İmparatorluğunu
yıpratmıştı.
Bizans-Sasani savaşları yüzünden Anadolu tahribata uğramış, halkın can ve
mal güvenliği kalmamıştı.
Ticaret yolları güvenliğini kaybetmiş, tarımsal üretim iyice azalmıştı.
Anadolu’da yaşayan Ermeniler, Süryaniler ve Rumlar ise Bizans’ın ağır
vergilerinden ve baskılarından bunalmışlardı.
Anadolu’da tam bir otorite boşluğu vardı.
Hangi savaş sonrası Anadolu’ya ‘’Turchia veya Turkiya
dendi?
1176 Miryokefalon Savaşı’nın kazanılmasıyla Anadolu’ya ‘’Turchia veya
Turkiya dendi.
1260 Ayn-ı Calut savaşında Moğolları yenen Türk devleti
hangisidir?
Memluklar
10.1.3. Anadolu’daki ilk Türk siyasi teşekküllerinin
birbirleriyle ve çevre devletlerle olan ilişkilerini uzlaşma ve çatışma
bağlamında değerlendirir.
1071 Malazgirt Savaşı sonrası Anadolu’da kurulan ilk
Türk beylikleri hangileridir?
Saltuklular (1072-1202), Danişmentliler (1080-1178), Mengücekliler
(1080-1228), Artuklular (1102-1231), Çaka Beyliği (1081-1093)
1071 Malazgirt Savaşı’ndan sonra Alparslan’ın
fethettikleri toprakları “Kılıç Hakkı” olarak komutanlarına vermesindeki amaç
nedir?
Alparslan Anadolu’nun hızlı bir şekilde fethedilip Türkleştirilmesi ve
İslamlaştırılması için komutanlarına fethettikleri toprakları “Kılıç Hakkı”
olarak vermiştir.
Beyliğin merkezi Erzurum’dur.
Gürcülerle mücadele etmişlerdir.
Haçlı Seferleri esnasında Türkiye
Selçuklu Devleti’ne destek vermişlerdir.
Erzurum’daki Kale Camisi, Tepsi Minare,
Ulu Cami, Üç Kümbetler ve Tercan’daki Mama Hatun Kümbeti bu beylik zamanında
yapılmıştır.
Yukarıda özellikleri verilen birinci
dönem Anadolu Türk beyliği kimlerdir?
Saltuklular (1072-1202)
Gümüştekin Ahmet tarafından Sivas merkez
olmak üzere Orta Anadolu’da kuruldu (1080).
Beyliğin sınırları zamanla Tokat,
Niksar, Amasya, Çankırı, Çorum, Kastamonu, Kayseri, Elbistan ve Malatya
illerini içine alacak şekilde genişledi.
Türkiye Selçuklu Hükümdarı I. Kılıç
Arslan ile birlikte Haçlı ordularına karşı savaştılar.
Tokat’ta Yağıbasan Medresesi
(Anadolu’nun ilk medresesi), Kayseri’de Ulu Cami , Amasya’da Hilafet Gazi Kümbeti
bu beylik döneminde yapıldı.
Yukarıda özellikleri verilen birinci dönem Anadolu
Türk beyliği kimlerdir?
Danişmentliler (1080-1178)
Yukarıdaki haritada I. Dönem Anadolu Türk
beyliklerinin kuruluş yerleri numaralandırılmıştır. Numaraların karşısına hangi
beyliğin o bölgede kurulduğunu yazınız.
1- Çaka Beyliği, 2-
Danişmentliler, 3- Mengücekliler, 4- Saltuklular, 5- Artuklular
Erzincan, Kemah, Divriği ve Şebinkarahisar
dolaylarında kuruldu.
Divriği Ulu Cami (UNESCO Dünya miras listesinde) ve Sitte
Melik Kümbeti bu dönemde yapıldı.
Yukarıda özellikleri verilen birinci dönem Anadolu
Türk beyliği kimlerdir?
Mengücekliler (1080-1228)
Diyarbakır ve Mardin civarında kuruldular.
Hısnıkeyfa (Hasankeyf), Mardin ve Harput olmak üzere 3
kola ayrıldılar.
Dünyanın ünlü fizikçileri arasında gösterilen
El-Cezeri bu dönemde yaşadı.
Diyarbakır’daki Ulu Cami, Mardin’de Zinciriye ve
Mesudiye medreseleri, Ulu Cami, Babüsur Camisi ve Batman Çayı üzerindeki
Malabadi Köprüsü önemli eserleridir.
Yukarıda özellikleri verilen birinci dönem Anadolu
Türk beyliği kimlerdir?
Artuklular (1102-1231)
İlk Türk denizci beyliğidir.
İzmir civarında kuruldu.
Yukarıda özellikleri verilen birinci dönem Anadolu
Türk beyliği kimlerdir?
Çaka Beyliği (1081-1093)
Aşağıda verilen 1. Dönem Anadolu
beyliklerinin kurulduğu yerleri karşısına yazınız.
Sökmenliler (Ahlatşahlılar) (1100-1208): Van, Erçiş, Tatvan, Muş
İnançoğulları (Ladik Beyliği) (1261-1368): Denizli, Ladik
Dilmaçoğulları (Togan Arslanoğulları) (1085-1394): Bitlis, Erzen
İnaloğulları (1098-1183): Diyarbakır, Ergani
Tanrıvermişoğulları (1081 – 1093): Efes
Çubukoğulları (1085-1213): Harput
Türkiye Selçuklu Devleti nerede, ne zaman ve kim
tarafından kurulmuştur.
Kurucusu, Selçuklu
soyundan (Oğuzların Kınık Boyu) Süleyman Şah’tır. 1077 yılında İznik merkez
olmak üzere Türkiye Selçuklu Devleti kuruldu.
Anadolu Selçuklu Devleti I. Kılıç Arslan zamanında
neden İznik’i terk ederek devletin merkezini Konya’ya taşıdı.
Haçlı ordularının Anadolu’ya gelmesi üzerine İznik şehri savunuldu. Ancak I.
Kılıç Arslan kalabalık Haçlı kuvvetleri karşısında İznik’i terk ederek devletin
merkezini Konya’ya taşıdı.
II. Haçlı ordusu ile mücadele eden Anadolu Selçuklu
sultanın kimdir?
I. Mesut
II. Kılıç Arslan zamanında Bizans’a karşı kazanılan
1176 Miryokefalon Zaferi sonrası kazanımlarımız nelerdir?
Bizans’ın Anadolu’yu Türklerden geri alabilme umutları sona erdi.
Anadolu kesin olarak Türk yurdu oldu. Bu tarihten sonra Anadolu’ya Türkiye
denmeye başlandı.
Türklerin batıya ilerleyişi hızlandı. Batı Anadolu’da Türk nüfusu arttı.
Anadolu’daki ticaret yollarının denetimi büyük ölçüde Türkiye Selçuklu
Devleti’ne geçti.
Türkiye Selçuklu Devletinde hükümdarların sultan
unvanı yanında hükümdarlar “keyhüsrev, keykavus, keykubat” gibi unvanlar da
kullanmaları hangi uygarlıktan etkilendiklerinin kanıtıdır?
Hükümdarların “keyhüsrev, keykavus, keykubat” gibi Farsça unvanlar da
kullanmaları İran medeniyetinden etkilendiklerinin kanıtıdır.
Türkiye Selçuklu Devletinde ve diğer ilk Türk İslam
devletlerinde taht kavgalarının yaşanmasının temel nedeni nedir?
Devlet hükümdar
ailesinin ortak malı olarak kabul edilirdi ve her şehzadenin sultan olma hakkı
vardı.
Aşağıdaki kelimelerin Türkiye Selçuklu Devletinde
hangi anlamda kullanıldıklarını karşılarına yazınız.?
Şehzade: Hükümdarın erkek çocuklarına
“şehzade” denirdi.
Atabey: Şehzadeler, devlet
tecrübesi kazanmaları amacıyla küçük yaşlarda vilayetlere gönderilirdi. Şehzadelerin yanına “atabey” denilen tecrübeli devlet adamları verilirdi.
Emir: Ülke idari yönden eyaletlere ayrılmıştı. Eyaletlerin
başında “emir” denilen askerî vali bulunurdu.
Melik: Önemli eyaletlere şehzadeler “melik” unvanıyla
atanırlardı.
Subaşı: Şehirlerin
güvenliğinden “subaşılar” sorumluydu.
Türkiye Selçuklu Devleti ordu sistemi hakkında bilgi
veriniz.
Hassa askerleri: Hükümdarın sürekli yanında bulunan atlı ve yaya
askerlerdi. Üç ayda bir devletten maaş alırlardı.
Sipahiler (İkta askerleri): Tamamen Türklerden oluşan askerlerdi. Maaş
yerine ikta (dirlik) denilen tımarları alan sipahiler genelde atlı birliklerdi.
Savaş zamanı ikta sahibi ile birlikte orduya katılırlardı.
Türkmenler: Uç bölgelerinde her an savaşa hazır durumda bulunan
birliklerdi.
Devlete bağlı beylik askerleri: İhtiyaç duyulduğu zaman savaşa davet
edilirlerdi.
Donanma: Donanma komutanlarına “reisü’l-bahr” denirdi.
Ahilik teşkilatı hakkında bilgi veriniz.
Esnaflar Ahilik teşkilatına bağlıydı.
Ahilik, şehirlerdeki esnaf ve zanaatkârların sosyal ve ekonomik yönden
teşkilatlanmalarını sağlamıştır.
Ahi teşkilatının başında “Ahi Baba” adı verilen bir yönetici bulunurdu.
Ahilik meslek kuruluşu olduğu kadar aynı zamanda kültür, inanç, yiğitlik ve
ahlaki değerler taşırdı.
İkta sistemi nedir?
Mülkiyeti devlete ait olan mirî araziler meliklere, emirlere ve valilere
hizmet karşılığı verilirdi.
Arazi iyi işletildiği sürece verilen kişide kalır ve miras olarak
bırakabilirdi. Araziyi üç yıl boyunca işletemeyen kişilerden tarlanın işletme
hakkı geri alınırdı. İkta sahipleri kendilerine verilen araziler üzerinde asker
beslemekten ve bu askerlerin eğitimini sağlamaktan sorumluydu.
İkta sisteminin yararları nelerdir?
İkta sistemi sayesinde devlet, bütçeden para ayırmadan asker yetiştirmiş,
tarım arazilerinin sürekli işlenmesini sağlamış,
taşrada devlet otoritesi sağlanmış,
toprak gelirleriyle memur
maaşları karşılanmış ve iktalarda savaşa hazır askerler yetiştirilmiştir.
Türkiye Selçuklu Devleti ticareti geliştirmek için
neler yapmıştır?
Türkiye Selçukluları Sinop, Samsun, Alanya, Antalya gibi önemli liman
şehirlerine sahip olunca deniz ticaretine büyük önem verdiler.
Ticaret yollarının güzergâhları üzerine kervansaraylar inşa ettiler.
Kervansaraylara gelen misafirlerin ihtiyaçlarını ücretsiz karşıladılar.
Kervanları zarar gören tüccarların zararlarını karşılamaya yönelik bir
çeşit sigortacılık sistemi geliştirdiler.
Şehir merkezlerinde çarşı ve pazarlara yakın yerlere han veya kapalı
çarşılar kurarak esnaf ve tüccarlara kolaylık sağladılar.
Türkiye Selçuklularının ilk tıp okulu neresidir?
1205’te Kayseri’de yaptırılan “Gevher Nesibe Darüşşifası”dır.
Türkiye Selçukluları döneminde yaşamış önemli alimler kimlerdir?
Mevlana Mevlana Celaleddin-i Rumi, Muhyiddin Arabi, Sadrettin Konevi, Necmeddin
Razi, Yunuş Emre ve tarihçilerinden İbn-i Bibi.
Türkiye Selçuklu Devleti’nin simgesi nedir?
Çift başlı kartal
10.1.4. İslam dünyasının korunması bağlamında Türkiye
Selçuklu Devleti ve Eyyubi Devleti’nin Haçlılarla
yaptıkları mücadelelerin sosyokültürel etkilerini
analiz eder.
Hristiyan dünyasının birleşerek Orta Çağ’da Kudüs ve
çevresini alma bahanesiyle Türk İslam dünyası üzerine yapmış olduğu saldırılara
ne denir?
Haçlı seferleri
1096-1270 yılları arası gerçekleşen Haçlı Seferleri’ne
karşı mücadelen Türk İslam devletleri hangileridir? (2 tane yaz)
Türkiye Selçuklu Devleti, Eyyûbî Devleti, Anadolu’da kurulan ilk Türk
beylikleri
Haçlı seferlerinin dini nedenlerini yazınız.
Hristiyanların, Müslümanların elinde bulunan Kudüs ve diğer kutsal yerleri
(Antakya ve Urfa vb.) almak istemeleri
Fransa’da ortaya çıkan Kluni tarikatının Müslümanlarla savaşılması yönünde
yaptığı çalışmalar
Katolik kilisesinin Ortodoks kilisesini hâkimiyet altına almak istemesi
Katolik kilisesinin halkı seferlere teşvik etmesi
Haçlı
seferlerinin siyasi nedenlerini yazınız.
Türkler karşısında zor durumda kalan Bizans’ın Avrupa’dan yardım istemesi
Türklerin Anadolu, Suriye, Filistin ve Akdeniz bölgelerinden
uzaklaştırılmak istenmesi
Haçlı
seferlerinin ekonomik nedenlerini yazınız.
Avrupalıların Doğu’nun zenginliklerini ele geçirmek istemeleri
Doğudan gelen ticaret yollarının Türklerin denetiminde olması
Bazı soylu ve derebeylerin yeni topraklar kazanarak ekonomik durumlarını
daha da güçlendirmek istemeleri
(1096-1099)
I. Haçlı seferinin sonuçlarını yazınız.
Haçlı ordusu karşısında I. Kılıç Arslan tutunamadı ve
İznik’i terk ederek devletin merkezini Konya’ya taşıdı.
Haçlılar Kudüs’ü Fâtimîler’in elinden aldılar.
Anadolu’dan Kudüs’e ulaşamayan Haçlıların bir kısmı
ise Antakya ve Urfa’yı ele geçirerek buralarda kontluklar kurdular.
1147-1149
II. Haçlı Seferinin düzenlenmesine neden olan gelişme nedir?
Musul Atabeyi Nurettin Mahmut Zengi’nin 1144 yılında
Haçlılardan önce Urfa’yı, daha sonra da Halep ve Şam’ı geri alması.
İlk kez
kral ve imparatorlar 1096-1270 yılları arası gerçekleşen hangi Haçlı seferine
katılmışlardır?
II. Haçlı Seferi
(1189-1192)
III. Haçlı Seferi’nin temel nedeni nedir?
Mısır’da kurulmuş olan Eyyübi Devleti Hükümdarı
Selahaddin Eyyubi’nin 1187 yılında Haçlılarla yaptığı Hittin Savaşı’nı
kazanarak Kudüs’ü ele geçirmesi III. Haçlı Seferi’nin düzenlenmesine neden
olmuştur.
IV. Haçlı Seferi neden İstanbul’a düzenlendi?
Kudüs’ün alınamaması
üzerine Papa’nın kışkırtmalarıyla yeni bir ordu kuruldu.
Bu sırada Bizans’ta
taht kavgaları sonucunda tahtan indirilen İmparator Aleksios, Haçlı ordusundan
yardım istedi.
İstanbul’a gelen
Haçlılar İstanbul’u yağmalayarak bir Latin İmparatorluğu kurdular.
Haçlı Seferleri’nin siyasi sonuçları nelerdir?
Haçlı Seferleri’nde birçok soylunun ölmesi veya geriye dönebilenlerin
parasızlık sebebiyle mallarını satması Avrupa’da derebeylik sisteminin
zayıflamasına, merkezî krallıkların güçlenmesine neden oldu.
Türkiye Selçuklularının, Haçlılarla savaşmasını fırsat bilen Bizans, Batı
Anadolu topraklarını ele geçirdi.
Türklerin, İslam dünyasındaki saygınlığı arttı.
Türklerin batıya ilerleyişleri bir süre durdu.
Haçlı
Seferleri’nin ekonomik sonuçları nelerdir?
Doğu-Batı ticareti büyük ölçüde gelişti.
Batı Akdeniz ve limanları (Venedik, Cenova, Marsilya
gibi) önem kazandı.
Seferlere gerekli parasal desteğin sağlanması için
kralların Venedikli bankerlerden borç para almaları bankacılık sisteminin
gelişmesine ortam hazırladı.
Seferler neticesinde Anadolu, Suriye ve diğer bölgeler
tahrip oldu, tarımsal üretim azaldı, ticari hayat durgunlaştı.
Haçlı
Seferleri’nin dini sonuçları nelerdir?
Katolik kilisesi ile Ortodoks kilisesi arasındaki
ayrılıklar daha da arttı.
Kudüs’ün Müslümanlar tarafından geri alınması, seferlerde
birçok insanın ölmesi papalara ve din adamlarına olan güveni sarstı.
Haçlı
Seferleri’nin bilimsel ve kültürel sonuçları nelerdir?
Avrupalılar Müslümanlardan pusula, barut, kâğıt ve
matbaanın kullanımını öğrendiler.
Avrupalılar İslam kültür ve medeniyetini yakından
tanıma fırsatı buldular.
Bazı İslam âlimlerine ait eserleri Latinceye
çevirdiler. Bu durum Avrupa’da bilim hayatının büyük ölçüde gelişmesine ortam
hazırladı.
10.1.5.
Moğol İstilasının Anadolu’da meydana getirdiği siyasi ve sosyal değişimi analiz
eder.
Moğol
İmparatorluğu ne zaman kim tarafından kuruldu?
1196 yılında, Cengiz Han tarafından kuruldu.
I.
Alâeddin Keykubat döneminde Moğol tehlikesine karşı hangi önlemler alınmıştır?
Alâeddin Keykubat Konya, Kayseri, Sivas gibi şehirlerin
kalelerini yeniden inşa etti.
Sınır boylarındaki kaleleri güçlendirdi.
Eyyübilerle ve Harzemşahlarla dostane ilişkiler kurdu.
Moğollarla iyi geçindi.
Eyyubilerle birlikte Harzemşahları da yanına alarak
Moğollara karşı ittifak kurmak istedi.
Harzemşahlar
Devleti hangi savaş sonrası yıkılma sürecine girdi?
Harzemşahlar Devleti ile Yassı Çimen’de yapılan savaşı
Türkiye Selçuklu Devleti kazandı (1230).
Bu savaştan bir süre sonra Harzemşahlar yıkıldı
(1231).
II.
Gıyaseddin Keyhüsrev döneminde çıkan hangi isyan Anadolu Selçuklu Devleti’nin
zayıflamasına neden olmuştur?
Baba İshak İsyanı (1237)
1243
Kösedağ Savaşı hangi devletler arasında yapıldı?
Türkiye Selçuklu Devleti ile Moğollar arasında
yapıldı.
1243
Kösedağ Savaşı’nın sonuçları nelerdir?
Türkiye
Selçuklu Devleti dağılma sürecine
girdi.
Selçuklularda taht kavgaları arttı ve Moğollar
istediklerini tahta çıkarmaya başladı. Böylece Türkiye Selçuklu Devleti
Moğolların egemenliğine girdi.
Merkezî otoritenin bozulması üzerine birçok Türk
beyliği ortaya çıktı.
Anadolu yağmalanarak tahrip edildi. Tarımsal üretim
düştü. Ticaret yollarının güvenliği kalmadığından ticari faaliyetler azaldı.
Moğol tehlikesinden kurtulmak isteyen birçok Türkmen
boyu Batı Anadolu’ya göç ederek buraların Türkleşmesini sağladı.
1243
Kösedağ Savaşı Batı Anadolu’nun Türkleşmesine nasıl katkı sağladı?
Moğol tehlikesinden kurtulmak isteyen birçok Türkmen
boyu Batı Anadolu’ya göç ederek buraların Türkleşmesini sağladı.
Kösedağ
Savaşı’ndan Sonra Anadolu’da Kurulan Türk Beylikleri hangileridir?
Karamanoğulları: Konya civarında kuruldu. Dönemin en
güçlü beyliği idi.
Germiyanoğulları: Kütahya civarında kuruldu.
Aydınoğulları: Aydın civarında kuruldu. Denizcilik
faaliyetlerinde bulundular.
Menteşeoğulları: Muğla civarında kuruldu. Denizcilik
faaliyetlerinde bulundu.
Saruhanoğulları: İzmir ve Manisa civarında kuruldu.
Denizcilik faaliyetlerinde bulundu.
Karesioğulları: Balıkesir ve Çanakkale civarında
kuruldu. Denizcilik faaliyetlerinde bulundu.
Osmanoğulları: Söğüt ve Domaniç civarında kuruldu.
Hamitoğulları: Isparta ve Burdur civarında kuruldu.
Candaroğulları: Kastamonu ve Sinop civarında kuruldu.
Denizcilik faaliyetlerinde bulundu.
Ramazanoğulları: Adana ve Tarsus civarında kuruldu.
Dulkadiroğulları: Maraş civarında kuruldu.
Eratna Devleti: Ankara, Tokat, Sivas civarında
kuruldu.
Anadolu’da
kurulan ilk tarikat hangisidir?
Baba İlyas, Anadolu’da “Babaîlik” adıyla ilk tarikatı
kurdu.
2. ÜNİTE
BEYLİKTEN DEVLETE OSMANLI SİYASETİ (1302-1453)
10.2.1.
1302-1453 yılları arasındaki süreçte meydana gelen başlıca siyasi gelişmeleri
tarih şeridi ve haritalar üzerinde gösterir.
Kuruluş
dönemi Osmanlı padişahlarını kronolojik olarak sıralayınız.
I. Osman (1299–1324)
Orhan Bey (1324–1362)
I. Murat (1362–1389)
I. Bayezid (Yıldırım)
(1389–1402)
I. Mehmet (Çelebi)
(1413–1421)
II. Murat (1421–1451)
Varna Muharebesi
Çirmen Muharebesi
I. Kosova Muharebesi
II. Kosova Muharebesi
Niğbolu Muharebesi
Yukarıda
Osmanlı kuruluş döneminde yapılan bazı savaşlar verilmiştir. Bu savaşları
kronolojik olarak sıralayınız.
(1371) Çirmen Muharebesi
(1389) I. Kosova Muharebesi
(1396) Niğbolu Muharebesi
(1444) Varna Muharebesi
(1448) II. Kosova Muharebesi
10.2.2.
Osmanlı Beyliği’nin devletleşme sürecini Bizans’la olan ilişkileri çerçevesinde
analiz eder.
13.
Yüzyıl sonlarında Anadolu ve çevresinde hangi devletler vardı?
Türkiye Selçuklu
Devleti, İkinci dönem Anadolu Türk beylikleri, Doğu Roma İmparatorluğu (Bizans),
İhanlı Devleti, Memlûklu Devleti, Altın Orda Devleti vardı. Balkanlarda Sırp, Bulgar, Arnavut
krallıkları, Eflâk ve Boğdan voyvodalıkları ile Bosna Prensliği vardı. Merkezi
Viyana olan Kutsal Roma Germen İmparatorluğu Avrupa’nın en önemli siyasi
gücüydü.
İtalya’da Napoli
Krallığı, Venedik ve Ceneviz cumhuriyetleri ile Papalık yer almaktaydı.
Doğu Avrupa’da
Macaristan ve Lehistan Krallığı ve Moskova Knezliği vardı.
Orta Avrupa’daki
Macaristan, Balkanlar üzerinde hâkimiyet kurmak istiyordu.
Batı Avrupa’da
İngiltere ve Fransa bulunuyordu.
Osmanlı
Devleti’ni kuranlar Oğuzların hangi boyuna mensuptu?
Osmanlı Devleti’ni
kuranlar Oğuzların Günhan soyunun Kayı boyuna mensuptur.
Osmanlı Devleti’ni
kuran Kayı boyunun Söğüt bölgesine geliş sürecini açıklayınız.
Kayıların büyük bir
bölümü, 1071 Malazgirt Savaşı’ndan sonra Anadolu’ya gelerek Ahlat yöresini yurt
edindiler.
Türkiye Selçuklu
Sultanı I. Alaaddin Keykubat zamanında Moğollarla yaptıkları başarılı
mücadeleler ve Türkiye Selçuklu Devleti’ne yaptıkları hizmetler karşılığında
ilk olarak Ankara yakınlarındaki Karacadağ yöresine, daha sonra Bizans
sınırındaki Söğüt’e uç beyliği olarak yerleştirildiler.
Osmanlı
Bey Bizans ile yapılan hangi savaş sonrası kendi adına para bastırdı?
Bizansla yapılan 1302
Koyunhisar Savaşı’nı kazanan Osman Bey bağımsızlığını ilan ederek kendi adına
hutbe okutup para bastırdı.
Bursa, hangi
padişah döneminde Osmanlı Devleti’nin başkenti yapıldı?
Orhan Bey
10.2.3.
Rumeli’deki fetihler ile iskân (şenlendirme) ve istimâlet politikalarının
amaçlarını ve etkilerini analiz eder.
Osmanlı
Devleti’nin Rumeli’deki kazandığı ilk toprak parçası neresidir?
1353 Çimpe Kalesi
Edirne hangi
padişah zamanında Osmanlı Devleti’nin başkenti yapıldı?
I. Murat 1363
I. Murad
döneminde Haçlılarla hangi savaşlar yapıldı?
Sultan I. Murad 1364
yılında birleşik Haçlı ordusuna karşı Sırpsındığı Zaferi’ni kazandı.
Yine Haçlılarla
yapılan I. Kosova Savaşı (1389) Osmanlı Devleti’nin lehine sonuçlandı.
I. Kosova Savaşı’nda
sonra I. Murad savaş meydanında gezerken şehit edildi.
I.
Bayezid (Yıldırım) döneminde Haçlılarla hangi savaş yapıldı?
1396 Niğbolu Savaşı
İstanbul’u
kuşatan ilk Osmanlı padişahı kimdir?
Yıldırım Bayezid
Yıldırım
Bayezid döneminde İstanbul kuşatması sonrası Bizans ile yapılan antlaşmada
hangi maddeler yer alıyordu?
İstanbul’da bir Türk
mahallesi kurulacak ve bir cami inşa edilecek.
Türklerin davalarına
bakmak için bir Türk kadı tayin edilecek;
Bizans, her yıl
Osmanlı Devleti’ne 10 bin düka vergi ödeyecekti.
Bu antlaşma ile
Bizans, Osmanlı Devleti’nin siyasi üstünlüğünü kabul etmiş oldu.
II.
Murad Dönemi’nde Haçlı ittifakıyla yapılan savaşlar hangileridir?
Varna Savaşı (1444)
ve II. Kosova Savaşı (1448)
Şeyh ve
dervişlerin Osmanlı iskan siyasetine katkıları neler olmuştur?
Şeyh ve dervişlerin
bölgede kurdukları tekke ve zaviyelerin etrafında zamanla mahalle ve köyler
oluştu. Buralar birer din, kültür ve sanat merkezleri hâline geldi.
Dolayısıyla şeyh ve
dervişler sadece din adamları olarak değil, aynı zamanda toprağı işleyen, köy
kuran, sanat ve ilim yapan şahıslar olarak önemli görevler üstlendi.
Osmanlı
devletinin uyguladığı “istimalet” politikası hakkında bilgi veriniz.
Osmanlı devleti
fethettiği yerlerde uyguladığı İstimâlet (hoşgörü) anlayışı ile bölgedeki
halkın gönlünü aldı.
Yerli halkın
inançlarına, dillerine, gelenek ve göreneklerine karışmayarak onları kültürlerini
yaşamalarında serbest bıraktı. Ayrıca onlardan tekfurların aldığı vergilerden
daha azı alındı.
Osmanlı
devletinin uyguladığı “iskan” politikası hakkında bilgi veriniz.
Osmanlı Devleti,
fethedilen yerlere Türk kimliği kazandırmak için öncelikle buralarda Türk
nüfusun artırılmasına önem verdi.
Rumeli’de yaptığı
fetihleri kolaylaştırmak için ordunun geçeceği önemli yolları, geçitleri ve
şehirleri askerî açıdan güvence altına alarak bu stratejik noktaların da
Türkleştirmesine özel önem verdi.
Anadolu’da
konar-göçer yaşayan Türk topluluklarını ve bazı meslek erbaplarını Rumeli’de
fethedilen yerlere yerleştirdi.
Rumeli’de imar
faaliyetleri yapılarak cami, yol, köprü, medrese, çeşme ve hastanelerle bölgeye
Türk İslam kimliği kazandırıldı.
Osmanlı
Devleti’nin, Rumeli’de uyguladığı iskân siyasetinde dikkat ettiği kurallardan
iki tanesini yazınız.
Göçmenlerin, yeni
yerleşim bölgelerine yakın yerlerden olmasına çalışıldı. Böylece uzun yol
eziyeti ve iklim farklılıklarının etkisi en aza indirildi.
Ayrıca Anadolu’da
aralarında husumet ve anlaşmazlık bulunan ailelerden bir kısmı Rumeli’ye göç
ettirilerek ülkede sosyal düzen ve huzur sağlanmaya çalışıldı.
Ahiyân-ı
Rûm nedir?
Ahiyân-ı Rûm, Ahilik
teşkilatına mensup üyelerden oluşuyordu. Ahilik, XIII. yüzyılda Ahi Evran
tarafından kurulmuş şehirlerdeki esnaf ve zanaatkârların sosyal ve ekonomik
yönden teşkilatlanmalarını sağlayan bir oluşumdu.
Ahilik meslek
kuruluşu olduğu kadar aynı zamanda kültür, inanç, yiğitlik ve ahlaki değerler
taşırdı.
10.2.4.
Osmanlı Devleti’nin Anadolu’da Türk siyasi birliğini sağlamaya yönelik
faaliyetlerini ve sonuçlarını
analiz eder.
Osmanlı
Devleti’nin topraklarına kattığı ilk beylik hangisidir?
Orhan Bey Dönemi’nde
Balıkesir ve Çanakkale civarında kurulmuş olan Karesioğulları Beyliği 1345
yılınsda Osmanlı topraklarına katılmıştır.
I.
Murad, Anadolu Türk siyasi birliğini kurma yolunda barış yolunu seçti. Bu
dönemde Anadolu’da Osmanlı Devleti topraklarını nasıl genişletti?
Karamanoğullarına
karşı güç kazanmak isteyen Germiyanoğlu Süleyman Şah, kızını I. Murad’ın oğlu
Yıldırım Bayezid ile evlendirdi. Bu evlilikle Kütahya, Simav, Emet ve Tavşanlı
çeyiz olarak Osmanlılara geçti.
I. Murad,
Hamitoğullarından para karşılığı Akşehir, Beyşehir, Yalvaç, Seydişehir ve
Isparta’yı aldı.
Anadolu
Beylerbeyliğini kuran, Anadolu’da Türk siyasi birliğini büyük ölçüde sağlayan
Osmanlı padişahı kimdir?
Yıldırım Bayezid
1402 Ankara
Savaşı’nda Osmanlı Devleti’ni yenilgiye uğratan Timur İmparatorluğu hakkında
bilgi veriniz.
Timur Devleti’nin
(1369-1507) kurucusu olan Timur, kısa sürede Harezm, Doğu Türkistan, İran,
Azerbaycan, Hindistan Delhi Sultanlığı, Irak, Suriye ve Altın Orda topraklarına
sahip oldu.
Özellikle Altın Orda
Devleti üzerine düzenlediği seferler Moskova knezlerinin güçlenmesine yol açtı.
Yine Karakoyunlu
Hükümdarı Kara Yusuf ile Bağdat Hükümdarı Ahmet Celayir’e baskı yaparak bu iki
hükümdarın Yıldırım Bayezid’e sığınmalarına neden oldu.
1402 Ankara
Savaşı’nın nedenleri nelerdir?
Timur’un Çin’e
düzenleyeceği sefer öncesi arkasında güçlü bir devlet bırakmak istememesi.
Yıldırım tarafından
siyasi varlıklarına son verilen Türkmen beylerinin Timur’a sığınmaları
Timur, Yıldırım’a bir
mektup göndererek Osmanlı Devleti’nin kendisine bağlanmasını, Anadolu
beylerinden alınan yerlerin eski sahiplerine verilmesini ve Kara Yusuf ile
Ahmet Celayir’in kendisine teslim edilmesini istemesi.
Timur’un Sivas’a
girerek şehri tahrip etmesi ve Ankara’yı kuşatması.
Ankara
Savaşı’nın Sonuçları nelerdir?
Yıldırım Bayezid ve
oğulları Şehzade Musa ile Şehzade Mustafa, Timur ordusu tarafından esir edildi
(1402).
Timur Bursa’yı işgal
ederek şehri yağmaladı.
İzmir’i Saint-Jean
Şövalyelerinden alarak Aydınoğulları’na verdi.
Esarete dayanamayan
Yıldırım Bayezid vefat etti (1403).
Timur, Anadolu
beyliklerini yeniden kurdurarak (Karesioğulları ve Eşrefoğulları hariç)
-Osmanlı Devleti de dâhil- hepsini kendine bağladı.
Anadolu’da Türk
siyasi birliği bozuldu.
Osmanlı Devleti
dağılma tehlikesi yaşadı.
Yıldırım Bayezid’in
dört oğlu (İsa, Musa, Süleyman ve Mehmet) arasındaki taht kavgaları yüzünden
Fetret Devri yaşandı (1402-1413).
Osmanlı’da yaşanan iç
karışıklıklar, Bizans’ın siyasi ömrünün bir süre daha uzamasına neden oldu.
Osmanlı Devleti’nin
Rumeli’deki ilerleyişi bir süre durdu ama Balkanlarda büyük toprak kaybı
yaşanmadı.
Osmanlı
Devleti’nde yaşanan “Fetret Dönemi” hakkında bilgi veriniz.
Timur’un Anadolu’dan
çekilmesiyle Yıldırım Bayezid’in dört oğlu arasında (İsa, Musa, Mehmet,
Süleyman) taht kavgaları başladı.
Taht kavgaları ile
geçen bu döneme “Fetret Dönemi” denir (1402-1413).
On bir yıl süren bu
mücadeleyi I. Mehmet (Çelebi) kazanarak 1413 yılında Osmanlı Devleti’nin başına
geçti.
Osmanlı Devleti’ni
dağılma tehlikesinden kurtardı.
Fetret
devrinde Balkanlarda Osmanlı Devleti’nin önemli ölçüde toprak kaybı yaşamamasının
nedeni nedir?
Bunun en önemli
sebebi Osmanlı Devleti’nin Balkanlarda uyguladığı iskân politikası ve adaletli
yönetim anlayışıdır.
Osmanlı
Devleti’nde meydana gelen ilk dinî ve sosyal içerikli isyan hangisidir?
Şeyh Bedreddin isyanı.
Osmanlı
Devleti’nin Balkan devletleri ile yaptığı ilk antlaşma hangisidir?
Edirne Segedin
Antlaşması (1444).
II.
Murat, hangi antlaşmanın imzalanmasının ardından tahtı küçük yaştaki oğlu
Şehzade Mehmet’e bırakmıştır?
Edirne Segedin
Antlaşması (1444).
Haçlı
ordusu ile yapılan II. Kosova Savaşı’nın (1448) sonuçları nelerdir?
Osmanlılar
kazanmışlardır
Osmanlı Devleti’nin
Balkanlar’daki hâkimiyeti kesinleşmiştir.
Avrupalıların,
Balkanlar’dan Türklerin atılabileceği ümitler suya düşmüştür.
Osmanlı Devleti’nin,
Avrupa’da, II. Viyana kuşatmasına kadar sürecek olan askeri üstünlük süreci
(1448-1683) başlamıştır.
3.
ÜNİTE: DEVLETLEŞME SÜRECİNDE SAVAŞÇILAR VE ASKERLER
10.3.1.
Kuruluş Dönemi’nde Osmanlı askerî gücünü oluşturan farklı muharip unsurları
açıklar.
Osmanlı
Devleti’nin kuruluş aşamasında düzenli bir ordusu yoktu. Osmanlı Beyliği,
sefere çıkmadan önce birçok Türkmen aşiretine duyuruda bulunur ve sefer için
asker toplardı. İlk düzenli birlikler Orhan Gazi zamanında, Bursa’nın fethinden
sonra oluşturuldu. Osmanlı Devleti’nde
düzenli orduya geçişin nedenleri nelerdir?
Devlete bağlı olmayan
aşiret kuvvetleri arasında belli bir düzen ve koordinasyon yoktu.
Savaşa karar verdiği
zaman, bu grupların toplanması ve sevkiyatı oldukça sorun yaratıyordu.
Ayrıca savaş öncesi ve sırasında disipline
edilmeleri oldukça zordu.
Osmanlı
Devleti’nde ilk düzenli ordu kimlerden oluşuyordu?
Yaya (piyade) ve
müsellem (atlı) askerî birliklerinden oluşuyordu.
Yaya
(piyade) ve müsellem (atlı) askerî birliklerinin özellikleri hakkında bilgi
veriniz.
İlk aşamada sağlıklı
ve güçlü Türk gençlerinden 1000 yaya, 1000 de atlı askerden kuruldu.
Yaya ve müsellemler,
ücretli asker sınıfındaydı.
Sefer sırasında belli
bir ücret alıyor, barış zamanında ise kendilerine tahsis edilen arazileri ekip
biçiyorlardı.
Ancak bunun
karşılığında belirli vergilerden muaf tutuluyorlardı.
XV. yüzyıl
ortalarından sonra yaya ve müsellemler daha profesyonel bir ordu niteliğinde
olan Kapıkulu Ocaklarının kurulmasından sonra tersanelerde, maden ocakları ve
kale inşaatlarında çalıştırılmak üzere geri hizmet birlikleri arasına
alındılar.
Kuruluş döneminde Osmanlı ordusunda Kapıkulu
Piyadeleri hangi birliklerden oluşurdu?
Acemi Ocağı
Yeniçeriler
Cebeciler (Silahlarla ilgilenir)
Topçular
Kuruluş
döneminde Osmanlı ordusunda eyalet askerlerinde hangi birlikler yer alırdı?
Tımarlı Sipahiler
Yayalar ve Müsellemler
Azaplar
Akıncılar