4. ÜNİTE SOĞUK SAVAŞ DÖNEMİ
YUMUŞAMA DÖNEMİ’NDE DÜNYADAKİ EKONOMİK, SOSYOKÜLTÜREL VE BİLİMSEL GELİŞMELER
Dünya Ticaret Hacmindeki Değişim
-1945-1970 yılları arasında gelişmiş ülkelerin verimlilik ve kâr oranlarında büyük artışlar yaşandı.
-II. Dünya Savaşı sonrası Batı Avrupa ülkelerinin ekonomileri ciddi yapısal değişimlere uğradı.
-Ülkelerdeki tarımsal nüfus geriledi.
-II. Dünya Savaşı sonundaki teknik gelişmelerin sanayi alanında hızlı bir şekilde uygulanışı, sanayide verimliliği artırdı.
-Yaşam kalitesinin artması, insanların daha önce lüks olarak görülen çamaşır makinesi, televizyon vb. ürünlere sahip olmalarını sağladı.
-Reklam sektörü inanılmaz bir hızla gelişti.
-Avrupa’nın ekonomik bütünleşme süreci; büyük ve gümrük tarifesinden muaf, tek bir Avrupa pazarını oluşturdu.
-Uluslararası ticaretin artışı, ülkelerin birbirlerine daha bağımlı hâle gelmesini ve özellikle çok uluslu şirketlerin çeşitli ülkelerde yayılmasını sağladı.
ABD’de Irkçılık Karşıtı Hareketler
-1960’lı yılların ABD’sinde ırk ayrımcılığının sona erdirilmesi için büyük bir mücadele verilmekteydi.
-İç savaş sonrasında köleliğe son verilen ABD’de, 1868 ve 1870 yıllarında anayasada yapılan düzenlemelerle Afro- Amerikanlara siyasi haklar verilmişti.
-Irkçılığa karşı savaş, Rosa Parks’ın (Roza Parks) 1955’te Alabama’da bir belediye otobüsünde yerinden kalkmamasıyla başladı.
-1958’de ırkçılığa karşı mücadelenin önderliğini, Baptist mezhebinin Afro-Amerikan papaz Martin Luther King (Martin Lüter King) üstlendi.
-1961’de de mücadelelerini sürdüren Afro-Amerikanlar, eyaletler arası otobüs yolculuklarında beyazların koltuklarına oturma eylemleri gerçekleştirdiler.
-Bazı Afro-Amerikanlar din değiştirerek Müslüman olmaya başladı.
-Bu hareketin liderlerinden biri olan Malcolm X (Melkım İks), 21 Şubat 1965’te öldürüldü. 4 Nisan 1968’de Martin Luther King de öldürüldü. Bunun üzerine 125 kentte şiddet olayları yaşandı.
-Aynı yıl düzenlenen Meksika Olimpiyatları’nda Amerika’yı temsil eden iki atlet, ırk ayrımcılığını protesto etti.
68 Kuşağı
-68 Hareketi, II. Dünya Savaşı yıllarından itibaren toplumsal sorunların giderek artması ve yaygınlaşmasıyla ortaya çıktı.
-1968’de meydana gelen olaylar sonraki yıllarda da etkisini sürdürdü.
-Savaş sonrası dünya ekonomisi, ABD önderliğinde farklı bir boyut kazanmaya ve kapitalizm, altın dönemini yaşamaya başladı.
-1960’lı yıllarda dünyada Vietnam Savaşı, Ay’a seyahat, Martin Luther King’in öldürülmesi ve Prag’daki Sovyet tankları olayları yaşandı.
-1968 yılında milyonlarca öğrenci sokaklara çıktı, üniversiteler işgal edildi.
-İstekler; daha fazla özgürlük, eşitlik, adalet ve temiz bir çevreydi.
-1968 yılının ilk aylarında Fransa’nın Nanterre (Nanter) Üniversitesi öğrencilerinin eğitim alanındaki taleplerine
siyasal istekler de eklendi.
-1968 Olayları dünya genelinde öğrenci protestolarının yaşanmasına neden oldu.
-68 Kuşağı Türkiye’de de üniversitelerde ortaya çıktı.
-Türkiye’deki 68 eylemlerinin en önemli özelliği antiemperyalist bir nitelik taşımasıydı.
-Tüm dünyada yayılan savaş karşıtlığı ve özgürlük fikrinden etkilenen sol görüşlü gençlik, Amerikan 6. Filo’sununTürkiye ziyaretine karşı protesto gösterileri yaptı.
-Türkiye’de 68 Kuşağı; Deniz Gezmiş, Mahir Çayan, İbrahim Kaypakkaya gibi isimler liderliğindeki sol hareketle özdeşleştirildi.
Kadın Hakları Sorunları
-Toplumsal cinsiyet kavramı ilk olarak 1930’lu yıllarda fizyolojik cinsiyetin psikolojik karakterlerden farklı olduğunu belirtmek amacıyla kullanılmıştır.
-Kadın ve erkeklere yönelik tutum ve davranışlarda, toplumsal cinsiyet rollerinin belirlenmesinde aile, eğitim, kültürel ortam ve kişilik etkili olmuştur.
-Kadınlar, sosyal haklarını kullanmada ayrımcılığa tabi tutulmanın yanında, iş hayatında genellikle mobbinge de maruz kalmaları bu alandaki olumsuzlukların kaldırılması ile ilgili çalışmaları artırmıştır.
Spor, Sanat ve Müziğin Topluma Etkileri
-1960’lar siyasi ve sosyal açıdan önemli değişikliklerin yaşandığı yıllardı.
-Bu değişim müzikte rock diye anılan müzik türüyle kendini gösterdi.
-Rock müziğin önde gelen isimlerinden biri Bob Dylan’dı.
-Politik ve dinsel konulu şarkılarıyla savaş karşıtlığını ortaya koydu.
-Müziğin toplumu değiştirecek tek olgu olduğu görüşüne sahip kolej ve üniversite gençliği, bu tarzdan büyük oranda etkilendi.
-1964’te dünya şampiyonu olan Muhammed Ali, kendini bir dünya vatandaşı ve tüm Müslümanların koruyucusu olarak kabul etti.
-Amerikan yönetiminin kendisini Vietnam Savaşı’na göndermek istemesine karşı “Vietnamlılar bana hiçbir kötülük yapmadı, neden onlarla savaşayım?” diyerek tarihî çıkışını yaptı.
-Yüzyılın sporcusu seçilen Muhammed Ali, sporun ötesinde savaş karşıtı tutumu ve insan hakları mücadelesi ile de milyonlarca insana örnek oldu.
Dünyada Uzay Çalışmaları ve Askerî Teknolojinin Gelişimi
-Soğuk Savaş iki blok arasında giderek artan silah yarışına sahne oldu.
-ABD ve Sovyetler Birliği’nde hava kuvvetlerine yapılan harcamalarda büyük artışlar yaşandı.
-Silahlanma yarışının devrim yaratan yönü atom bombaları ve onları fırlatacak uzun menzilli füzelerde yaşandı.
-SSCB, 1949’da kendi atom bombasını üreterek ABD’nin nükleer alandaki tekelini kırdı.
-SSCB, ABD’nin hidrojen bombasını geliştirmesine dokuz ay sonra karşılık verdi ve 1955’te orta menzilli balistik füzenin (SS-3) toplu üretimini yaptı.
-Silahlanma yarışı ve silah denetimi ile ilgili gelişmeler Washington ile Moskova’nın dünya siyasetinin merkezinde kalmalarını sağladı.
-Ruslar 1957’de dünyanın insan yapımı ilk uydusu olan Sputnik’i uzaya yollayınca ABD ile Rusya arasındaki soğuk savaş, uzay yarışına dönüştü.
-Uzaya gönderilen uydular; askerî, bilimsel, meteorolojik ve iletişim amaçlı kullanıldı.
-ABD, uzay çalışmalarının koordineli bir şekilde yürütülmesini sağlamak amacıyla Ekim 1958’de Ulusal Havacılık ve Uzay Dairesini (NASA) kurdu.
-1969’da Ruslara yetişme gayretindeki ABD, Ay’a insan gönderdi.
-Dünya çevresinde dönerek TV sinyallerini yansıtan, hava değişikliklerini kaydeden ve casusluk yapan araçlar uzaya yerleştirildi.
-ABD’nin geliştirdiği uzay mekiği ile uzay çağı yeni bir döneme girdi.
Ruslar uzayda uzun süre yaşama yöntemlerini geliştirmek için 1971’de ilk uzay istasyonunu Dünya yörüngesine yerleştirdi.