DÖRT HALİFE (632 – 661)
Hz. Ebu Bekir Dönemi (632 – 634)
Hz. Muhammed’in vefatı üzerine Müslümanların dini ve siyasi liderlerine halife denilmiştir.
•Hz. Ebubekir ilk olarak, Yemende ortaya çıkan yalancı peygamberleri ortadan kaldırdı.
•Kuran- ı Kerimi bir kitap (Mushaf) haline getirdi.
•Suriye topraklarında yapılan Yermük Savaşında (634) Doğu Roma kuvvetleri ağır bir yenilgiye uğratıldı.
Yermük Zaferi, Arabistan dışında Müslümanların kazandığı ilk zaferdir.
Hz. Ömer Dönemi (634 – 644)
•Mısır, Irak ve Azerbaycan fethedildi.
•Bizans ile yapılan Ecnadeyn Savaşı ile Suriye ve Filistin fethedildi.
•Kudüs savaş yapılmadan alındı.
•Sasanilerle yapılan Kadisiye Savaşı ile İran yolu açıldı.
•Sasanilerle yapılan Nihavend Savaşı ile İran fethedildi.
•Türklerle Müslümanlar ilk kez sınır komşusu oldu.
Devlet Teşkilatlanması
•Ülke toprakları yönetim birimlerine ayrılarak valilik sistemi kuruldu.
•Adli sistem kurularak mahkemeler oluşturuldu ve illere kadılar tayin edildi.
•Düzenli ordular ve ordugahlar kuruldu.
•İslam devleti hâzinesi Beytül Mal adıyla sistemleştirildi.
•Askeri ikta sisteminin temelleri atıldı.
•Askeri posta teşkilatı kuruldu.
Hz. Osman Dönemi (644 – 656)
•Bu dönemde kurulan ilk İslam donanması ile Suriye Valisi Muaviye Kıbrıs’ı fethetmiştir (649).
•Azerbaycan ve Gürcistan’ı fetheden İslam orduları Hazar Türklerine komşu olmuşlardır.
•Tunus fethedilmiş ve Kuzey Afrika’da İslamiyet hızla yayılmıştır.
•Kuran – ı Kerim çoğaltılarak Mekke, Basra, Küfe, Şam ve Yemen gibi önemli İslam şehirlerine gönderilmiştir.
•Hz. Osman Dönemi’nde, Emevi ailesinden olanlar devletin üst kademelerine getirilince diğer Müslümanlar ayaklanma çıkarmışlar ve Hz. Osman’ı şehit etmişlerdir.
Hz. Ali Dönemi (656 – 661)
•Hz. Osman’ın katillerini cezalandırmadığını iddia edenler ise Hz. Ali’nin halifeliğine karşı çıktılar. Başta Muaviye olmak üzere Hz. Ayşe, Talha ve Zübeyr suçluların bir an önce yakalanmasını istiyorlardı.
Deve Olayı (656)
•Hz. Ali ve kendisine karşı olan Hz. Ayşe taraftarları karşı karşıya geldiler. Yapılan savaşı Hz. Ali kazandı. Bu olaydan sonra devlet merkezi, Medine’den Küfe’ye taşındı.
Sıffın Savaşı (657)
•Nedeni: Hz. Ali’nin halifeliğine karşı olan Şam Valisi Muaviye’nin kendisini halife ilan etmesi.
•Savaş sırasında Mısır Valisi Amir b. As mızrakların ucuna Kuran sayfaları taktırarak sorunun bitmesi için hakemlerin önereceği çözümün kabul edilmesini istedi. Hz. Ali’de Kuran sayfalarına karşı savaşmayacağını belirterek bu teklifi kabul etti.
•Hakem olayı ile halifelik sorunu çözülemediği gibi daha da büyük bir çıkmaza girdi. Müslümanlar Muaviye den yana olanlar, Hz. Ali’den yana olanlar ve Hariciler (Hz. Ali ve Muaviye’ye karşı olanlar) olmak üzere üçe ayrıldı.
•Hariciler, İslam Devletindeki ayrılıklara son vermek amacıyla Hz. Ali, Muaviye ve Amir b. As’ın öldürülmesi gerektiğine karar vermişlerdir. Yapılan suikast neticesinde Muaviye yaralanmış, ancak Hz. Ali şehit edilmiştir. Böylece 4 halife dönemi sona ermiştir.
4 halife döneminde halifeler seçim ile belirlenmiştir. Bu nedenle bu dönem Cumhuriyet Dönemi olarak adlandırılır.