SİYASİ GELİŞMELER
Dönemin Padişahları
•II. Mustafa (1695-1703)
•III. Ahmed (1703-1730)
•I. Mahmud (1730-1754)
•III. Osman (1754-1757)
•III. Mustafa (1757-1774)
•I. Abdülhamid (1774-1789)
•III. Selim (1789-1807)
XVIII. Yüzyıl Başlarında Osmanlı Devleti
•Osmanlı Devleti. 1699’da imzalanan Karlofça ve İstanbul Antlaşmaları ile kaybettiği toprakları geri alma siyaseti izledi.
•Osmanlı Devleti bu dönemde başarılı olamadı, toprak kazanmak yerine, yeni toprak kayıpları yaşadı.
•Osmanlı Devleti’nde Gerileme Dönemi, 1792’de imzalanan Yaş Antlaşmasına kadar sürdü.
Prut Savaşı ve Prut Antlaşması (1711)
Nedenleri:
•Poltova Savaşında Ruslara yenilen İsveç kralı Demirbaş Şarl’ın , Osmanlı Devletine sığınması üzerine “Rusların Osmanlı topraklarına saldırması.
•Osmanlı Devleti’nin 1700 İstanbul Antlaşması ile kaybettiği yerleri almak istemesi
•Baltacı Mehmet Paşanın Rus ordusunu sıkıştırdığı bir sırada Rusya’nın barış istemesi üzerine Prut Antlaşması (1711) imzalandı.
Sonuçları:
•Rusya Azak kalesini Osmanlıya verdi.
•Rusya İstanbul’da elçi bulundurma hakkını kaybetti.
Osmanlı-Venedik, Avusturya Savaşları (1715-1718)
Nedenleri:
•Osmanlı Devletinin Karlofça Antlaşması ile kaybettiği Mora ve Dalmaçya kıyılarını tekrar ele geçirmek istemesi
•Venediklilerin Mora Rumlarına baskı yapması ile Mora Rumlarının Osmanlıdan yardım istemesi.
Gelişmeler:
•Osmanlı Devletinin Mora’yı Venedik’ten geri alması üzerine Avusturya Osmanlıya savaş ilan etti savaş ilan etti.
•Osmanlı ordusunun Petervaradin’de yenilmesi üzerine, Avusturya Belgrat’ı ele geçirdi. Osmanlı Devleti barış istedi ve 1718 Pasarofça Antlaşması imzalandı.
Pasarofça Antlaşması (1718)
•Yukarı Sırbistan, Belgrad, Batı Eflak ve Banat Yaylası (Temeşvar) Avusturya’ya bırakıldı,
•Venedik’ten alınan Mora ve Girit Osmanlılarda kaldı.
•Arnavutluk ve Dalmaçya kıyılarındaki bazı kaleler Venedik’e verildi.
•Pasarofça antlaşması ile Osmanlı Kaybettiği toprakları geri alamayacağını anlamış ve barışçıl bir politika izleyerek elindeki toprakları korumaya çalışmıştır.
•Lale devri başlamıştır (1718- 1730).
Osmanlı İran Savaşları (1722-1746)
Nedeni:
•Safevi Devletinde çıkan iç karışıklıktan Osmanlı Devleti’nin yararlanmak istemesi.
•Rusya ile Osmanlının İran topraklarını aralarında paylaşmaları (1724 İstanbul Antlaşması)
Sonuç:
•İran ile 1732’de Ahmet Paşa Antlaşması imzalandı.
•1746 İran ile II. Kasrı Şirin Antlaşması imzalandı. Bu anlaşmalarla Osmanlı- İran sınırlarında büyük bir değişiklik olmadı.
İstanbul Antlaşması (1724)
Nedeni:
•Osmanlı Devleti’nin İran savaşlarında Kafkasya’ya girmesiyle Rus- Osmanlı çıkarları çatıştı. Fransa’nın araya girmesiyle İstanbul antlaşması imzalandı. Bu antlaşmayla Rusya ve Osmanlı İran topraklarını paylaştılar
Sonuç:
•Derbent, Bakü kaleleri ve Dağıstan Rusya’ya bırakıldı.
•Gence, Karabağ, Revan ve Tebriz Osmanlı Devletine verildi.
•İstanbul Antlaşması (1724) Osmanlılarla Ruslar arasındaki ilk dostluk antlaşmasıdır.
Osmanlı-Rusya, Avusturya Savaşları (1736-1739)
Nedeni:
•Rusya’nın Kırım’ı almak istemesi.
•Rusya’nın Lehistan’ın iç işlerine karışması.
•Avusturya ile Rusya arasında ittifak yapılması.
•Osmanlı Devleti, 1139 yılında Rusya ve Avusturya ile savaşa girdi.
Savaş sonunda Fransa’nın araya girmesiyle 1739 Belgrat Antlaşması imzalanmıştır.
Belgrat Antlaşması (1739)
Maddeleri:
•Avusturya Pasarofça antlaşması ile aldığı yerleri geri verecek.
•Rusya Karadeniz’de gemi bulunduramayacak, Azak kalesi yıkılmak şartıyla Rusya’ya verilecek.
Önemi:
•Belgrat Antlaşması Osmanlı Devleti’nin 18. yy da imzaladığı son kazançlı antlaşmadır.
•Belgrat Antlaşmasındaki arabuluculuğundan dolayı 1740 yılında Fransa’ya verilen kapitülasyonlar sürekli hale getirilmiştir.
Osmanlı -Rus Savaşı (1768- 1774)
Nedenleri:
•Rusya’nın Karadeniz’e inme, Boğazlardan geçerek sıcak denizlere açılma politikası
•Bu politikanın sonucu olarak Rusya, 1168 ‘de Lehistan’ın iç işlerine karıştı.
Gelişmeler:
•Osmanlı ordusu birçok cephede yenilgiye uğradı.
•Rus donanması, Çeşme’de Osmanlı donanmasını yaktı.
•1774 yılında III. Mustafa’nın yerine I. Abdülhamit tahta geçti.
•1774 yılında, Rusya ile Küçük Kaynarca Antlaşması imzalandı.
Küçük Kaynarca Antlaşması (1774)
Maddeleri:
•Hanlığı bağımsız olacak; sadece dinî işlerde Osmanlı halifesine bağlı kalacaktı.
•Azak Kalesi Rusya’nın olacaktı
•Rusya; İstanbul’da elçilik ve Balkanlar’da uygun gördüğü yerlerde konsolosluklar açabilecekti.
•Rusya, Eflak ve Boğdan beylerinin haklarını koruyabilecekti.
•Rusya; İngiltere ve Fransa’ya verilen kapitülasyonlardan yararlanacaktı.
•Rus Hristiyanları ve rahipleri kutsal yerleri serbestçe ziyaret edebilecekti
•Rusya, Akdeniz ve Karadeniz’deki Osmanlı sularında serbestçe ticaret yapabilecekti.
•Osmanlı Devleti Rusya’ya savaş tazminatı ödeyecekti.
Önemi:
•Osmanlı Devleti ilk defa halkı Müslüman ve Türk olan bir yeri kaybetmiştir (Kırım)
•Osmanlı Devleti; halifeliği bir antlaşmada ilk defa kullanmıştır.
•Rusya ilk defa kapitülasyonlardan yararlanma hakkını elde etmiştir.
•Osmanlı Devleti ilk defa bir devlete kendi iç işlerine karışabilme hakkını tanımıştır.
•Belgrat Antlaşması ile kapatılan Karadeniz, Rusya’ya tekrar açılmıştır.
•Osmanlı Devleti ilk defa bir devlete savaş tazminatı ödemeyi kabul etmiştir
Kırım Olayı
•Ruslar, Küçük Kaynarca Antlaşmasından sonra, Kırım’ı kendilerine bağlamak istediler. Ruslar, 1778 yılında Kırım’a girerek, kendi yandaşı olan Şahin Girayı han seçtirdi.
•Osmanlı Devleti bu hanlığı onaylamadı.
•1779 tarihinde Fransa’nın devreye girmesi ile Rusya ile Aynalıkavak Tenkihnamesi imzalandı. Sorun geçici olarak çözüldü.
•1792 Yaş Antlaşması ile Kırım Rusya’ya bırakıldı.
Osmanlı -Avusturya, Rusya Savaşları(1787-1792)
Nedenleri:
•Osmanlı Devleti’nin Kırım’ı geri almak istemesi
•Avusturya’nın, Belgrat Antlaşması’yla kaybetmiş olduğu toprakları Osmanlı Devleti’nden geri almak istemesi
•Rusya ve Avusturya’nın; Grek Projesi üzerinde anlaşarak, Bizans İmparatorluğu’nu İstanbul merkezli olacak şekilde yeniden kurmayı ve Osmanlı topraklarını paylaşmayı istemeleri
Ziştovi Antlaşması (1791)
•Fransız İhtilali’nin zararlı etkilerinin Avusturya’da belirmesi sonucunda, Avusturya Osmanlı Devleti’yle Ziştovi Antlaşması’nı (1791) imzalayıp savaştan çekilmiştir.
Yaş Antlaşması (1792)
•Kırım Rusya’ya ait olacaktı.
•Dinyester Nehri Osmanlı-Rusya sınırı olacaktı.
Yaş Antlaşması ile Osmanlı Devleti’nin Gerileme Dönemi bitmiş, Dağılma Dönemi başlamıştır.
Osmanlı- Fransa Savası (1798- 1801)
•1789 İhtilalinden sonra Osmanlı -Fransız ilişkileri bozuldu.
•1189 yılında Napolyon Bonapart Mısır’ı işgal etti.
•Fransa Mısır’ı ele geçirerek Akdeniz’de söz sahibi olmak ve İngilizlerin sömürgelerine giden yolu ele geçirmek istiyordu.
•Napolyon Cezzar Ahmet Paşa komutasındaki Nizamıcedid karşısında ilk yenilgisini aldı.
•Fransa ile 1801 yılında yapılan El Ariş antlaşması ile Mısır’ı boşalttı.