ISLAHATLAR
Islahatların Genel Özellikleri:
•Avrupa’nın askeri, bilim ve teknoloji alanındaki üstünlüğü kabul edilmiştir.
•Batılılaşma başlamış olmakla beraber, ıslahatlara tepki gösteren kitleler ayaklanmalarla ıslahatları kesintiye uğratmış ve bu nedenle istenilen sonuca ulaşılamamıştır.
•Islahat hareketleri padişah ve devlet adamlarının girişimleriyle sınırlı kalmıştır.
•Başta kültürel alanda ıslahatlar yapılırken daha sonra yapılan savaşların yenilgi ile sonuçlanması ıslahatların genelde askeri alanda yapılmasına neden olmuştur.
•Batılılaşma yüzeysel kalmış ve Batının yaşam tarzı taklit edilmeye çalışılmıştır.
Lale Devri (1718-1730)
•III. Ahmet’in padişah, Nevşehirli Damat İbrahim Paşa’nın sadrazam olduğu olduğu bu dönemde Osmanlı lüks bir yaşam sürmüştür.
•Lale Devri 1718 Pasarofça Antlaşmasından, 1730 Patrona Halil İsyanına kadar süren dönemdir.
•Batının bazı başkentlerine ilk kez geçici elçiler gönderilmiştir. Yirmisekiz Çelebi Mehmet Etendi ilk elçidir. Paris’e gönderilmiştir. Eseri: Sefaretname
•Sait Efendi ve İbrahim Müteferrika tarafından ilk özel Türk matbaası kurulmuştur. Matbaa, Batı’dan alınan ilk teknik yeniliktir. Matbaada basılan ilk eser Vankulu adlı Lügattir. Dini kitaplar basılmamıştır.
•İlk kez çiçek aşısı kullanılmıştır.
•Tulumbacılar Ocağı adıyla ilk itfaiye kurulmuştur.
•Yalova’da ilk kağıt fabrikası kurulmuştur. Çini ve kumaş imalathaneleri açılmıştır.
•Klasik Osmanlı mimarisi yerine sivil mimari önem kazanmıştır. Mimaride Barok, Gotik ve Rokoko tarzı uygulanmıştır.
•Doğu klasikleri Türkçe’ye çevrilmiştir.
•Lale Devri’nin ünlü minyatür sanatçısı “Levnî”, ünlü divan şairi ise “Nedim”dir.
•Batı tarzı ilk eser 3. Ahmet Çeşmesi’dir.
I. Mahmut Dönemi (1730-1754)
•Osmanlı ordusunda ilk kez Avrupalı teknik uzmanlardan yararlanılmaya I. Mahmut Dönemi’nde başlanmıştır.
•Bu dönemde, aslen Fransız olan Humbaracı Ahmet Paşa (Kont dö Boneval), başta Humbaracı Ocağı olmak üzere, orduda yeni düzenlemeler yapmıştır.
•Ordunun subay ihtiyacının karşılanması amacıyla Hendesehane (Kara Mühendishanesi) kurulmuştur.(1734).Hendesehâne, Batı tarzında açılan ilk eğitim kurumudur (askerî, teknik okuldur).
•Osmanlı ordusu Batı’da olduğu gibi “bölük, tabur, alay şeklinde yeniden düzenlenmiştir.
Bu ıslahatlar sonucu Osmanlı devleti 1736- 1739 savaşlarında başarılı olmuştur.
III. Mustafa Dönemi (1757-1774)
•Islahatlar için Macar kökenli Baron Dö Tot görevlendirilmiştir.
•Deniz Kuvvetlerinin subay ihtiyacını karşılamak amacıyla Mühendishane-i Bahrî-Hümayun (Deniz Mühendishanesi) adıyla bir denizcilik okulu açılmıştır (1773).
•Sürat Topçuları Ocağı kurulmuştur (1774).
•Mali alanda en önemli ıslahatlardan biri olan ve temeli iç borçlanma esasına dayanan esham sistemi getirilmiştir.
I. Abdülhamit Dönemi (1774-1789)
•Sürat topçuları, lağımcı ve humbaracı ocakları genişletilerek ıslah edilmiştir.
•İstihkâm Okulu açılmıştır.
•Yeniçerilerin sayımını yaptırdı ve gereksiz yere fazla para alanları tespit ettirdi.
•Ulufe alım satımı yasaklanmıştır.
III. Selim Dönemi (1789-1807)
•Osmanlı Devleti’nde ıslahatlar ilk kez III. Selim Dönemi’nde planlı bir şekilde hazırlanarak uygulanmıştır.
•Islahat programı hakkında bilgi vermek amacıyla Meşveret Meclisi kurulmuştur.
•”Nizam-ı Cedit” (Yeni düzen) adı verilen ıslahat programını uygulamaya koymuştur.
•Yeniçeri Ocağı’nın yanısıra, “Nizam-ı Cedit” adı verilen Batı tarzında yeni bir ordu kurulmuştur (1793). Nizam-ı Cedit Ordusu 1799’da Napolyon yönetimindeki Fransız ordusunu Akka önlerinde yenilgiye uğratarak gücünü ispatlamıştır.
•Nizam-ı Cedit Ordusu’nun ihtiyaçlarını karşılamak amacıyla İrad-ı Cedit adıyla yeni bir hazine kurulmuştur.
•Mühendishane-i Berrî- Humayun (Kara Mühendishanesi) açılmıştır (1795).
•Okullarda yabancı (Batı) dil eğitimi başlamıştır. Yabancı dil olarak Fransızca okutulmuştur.
•Avrupa’nın önemli şehirlerinde (Londra, Paris, Viyana, Berlin) ilk süreli elçilikler açılmıştır. Avrupa’da ilk dâimî (sürekli) elçilik Londra’da açılmıştır.
•Matbaa-i Amire adıyla ilk resmî devlet matbaası kurulmuştur.
•Batıda yazılan önemli eserler Türkçeye çevrilmiştir.
•III. Selim Dönemi’nde yapılan yeniliklerin tümüne “Nizam-ı Cedit” (Yeni Düzen) adı verilmiştir. Aynı zamanda bu dönemde kurulan orduya da “Nizam-ı Cedit Ordusu denmiştir.
•1807’de çıkan Kabakçı Mustafa İsyanı ile III. Selim tahttan indirilmiştir.