II. İnönü Savaşı (23 Mart – 1 Nisan 1921)
•Yunanlılar, Londra Konferansı’nın ardından yeniden saldırıya geçmişlerdir.
•Bu saldırı, TBMM’ye Sevr Antlaşması’nı kabul ettirmek ve
Ankara’yı ele geçirmek amaçlarına yöneliktir.
•Yunanlılar, TBMM güçleri tarafından geri püskürtülmüşlerdir.
•II. İnönü Zaferi ile;
•TBMM hükûmetinin otoritesi artmıştır.
•İtalyanlar ve Fransızlar Anadolu’dan çekilmeye başlamışlardır.
Mustafa Kemal Paşa İsmet Bey’e gönderdiği telgrafta; “Siz orada yalnız düşmanı değil, milletin makus talihini de yendiniz.” ifadelerini kullanmıştır.
Eskişehir-Kütahya Savaşları (10-24 Temmuz 1921)
•I. ve II. İnönü Savaşlarında yenilen Yunanlılar Aslıhanlar Savaşında taarruz gücü olmadığı anlaşılan Türk ordusunun durumundan yararlanarak saldırıya geçmişlerdir.
•20 Temmuza kadar yaptıkları saldırılarla Türk ordusunu geri çekilmeye zorlamışlardır.
•Mustafa Kemal daha fazla kayıp vermemek için orduyu Sakarya’nın doğusuna çekmiştir.
•Afyon, Kütahya ve Eskişehir Yunanlıların eline geçmiştir.
Sonuçları:
•Düzenli ordu tartışılmaya başlanmıştır. Hatta bazı vekiller yeniden Kuvayımillîye’ye dönüşü teklif etmişlerdir.
•TBMM’deki bazı muhalif milletvekilleri yenilgiden Mustafa Kemal’i sorumlu tutarak başkomutanlık görevini üstlenmesi gerektiğini ifade etmişlerdir.
•Görevi kabul eden Mustafa Kemal. TBMM’nin bütün yetkilerinin üç ay süreyle kendisine verilmesini istemiştir.
•5 Ağustos 1921’de çıkarılan Başkomutanlık Yasası ile TBMM’nin yetkileri Mustafa Kemal’e verilmiştir.
•Her üç ayda bir uzatılan bu yetki, 20 Temmuz 1922’de sürekli hale getirilmiş, cumhuriyetin ilanıyla sona erdirilmiştir.
•Mustafa Kemal. Başkomutanlık yetkisini kullanarak Tekâlif-i Milliye Emirleri’ni yayınlamıştır (1-8 Ağustos 1921).
•Tekâlif-i Milliye Emirleri ile Türk ordusunun yiyecek, giyecek, silah ve cephane ihtiyaçlarının karşılanması amaçlanmıştır.
•TBMM, emirlere karşı çıkanların İstiklal Mahkemeleri’nde yargılanacağını ilan etmiştir.
Tekalif-i Milliye Emirleri (7-8 Ağustos 1921):
•Yunanlılar, 23 Ağustos 1921’de yeni bir saldırı başlatmış, Sakarya Nehri’nin doğusuna geçerek TBMM güçlerini yok etmeyi ve Ankara’yı ele geçirmeyi amaçlamışlardır.
•Sakarya Savaşı olarak bilinen bu mücadelede, Mustafa Kemal “Hattı müdafaa yoktur, sathı müdafaa vardır.” demiştir.
•Bu söz; savaşın normal cephe savaşı olmadığını, siper savaşı değil bir alan savunması olduğunu, ölüm-kalım mücadelesi verilmekte olduğunu göstermektedir.
Sonuçları:
•Mustafa Kemal’e Mareşal rütbesi ve Gazilik unvanı verilmiştir.
•Yunan kuvvetlerinin taarruz gücü sona ermiştir.
•Türklerin II. Viyana (1683) yenilgisiyle başlayan geri çekilişleri sona ermiştir.
•Azerbaycan, Ermenistan ve Gürcistan ile Kars Antlaşması imzalanmıştır (13 Ekim 1921). (Doğu sınırımız kesinlik kazanmıştır.)
•Fransa’nın Anadolu’dan çekilmesiyle İngiltere yalnız kalmıştır.
•İtalya Anadolu’dan tamamen çekilmiştir.
•ABD Anadolu politikalarından vazgeçtiğini açıklamıştır.
•Fransa ile Ankara Antlaşması imzalanmıştır (20 Ekim 1921).
•Güney Cephesi kapanmıştır.
Ankara Antlaşması (20 Ekim 1921)
•Fransa, işgal ettiği toprakları boşaltacaktır.
•Hatay ve İskenderun; özel bir yönetim kurulması koşuluyla, Fransa mandası altındaki Suriye’ye bırakılacaktır.
•Caber Kalesi Türk toprağı sayılacaktır.
•Hatay’ın Fransa’nın mandası altındaki Suriye’ye bırakılması ile Misakımillî’den ödün verilmiştir.
•Ankara Antlaşması (20 Ekim 1921) ile ilk defa bir İtilaf devleti TBMM’yi tanımıştır.
Büyük Taarruz (26 Ağustos-9 Eylül 1922)
•Türk ordusunun taarruzu 26 Ağustos 1922’de başlamış,
•Yunan savunma hattı Türk birlikleri tarafından parçalanmış ve Yunan birlikleri Ege’ye doğru çekilmek zorunda kalmıştır.
•30 Ağustos’taki son saldırıyı Mustafa Kemal idare etmiştir. “Başkomutanlık Meydan Savaşı” olarak bilinen bu savaş ile Yunan birlikleri imha edilmiştir.
•Mustafa Kemal, Türk ordusuna: “Ordular! İlk hedefiniz Akdeniz’dir, ileri!” emrini vermiştir.
•9 Eylül’de İzmir’e girilmiştir.
•18 Eylül’de Batı Anadolu’da Yunan işgali sona erdirilmiştir.
Büyük Taarruz’un Sonuçları
•Kurtuluş Savaşı’nın askeri aşaması bitmiştir.
•Doğu Trakya’yı ve İstanbul’u kurtarmak amacıyla Türk ordusu harekete geçmiştir.
•İtilaf Devletleri TBMM Hükûmetine ateşkes teklifinde bulunmuşlardır.
•Mudanya’da ateşkes görüşmelerine başlanması kararı alınmıştır.
Mudanya Ateşkes Anlaşmasi ( 11 Ekim 1922)
•Mudanya görüşmeleri İngiltere, Fransa, İtalya ve TBMM hükûmetinin katılımıyla 3 Ekim’de başlamıştır.
•Türkiye’yi İsmet İnönü temsil etmiştir.
•Yunan temsilcisi ise toplantıya katılmamış, gelişmeleri Mudanya açıklarında bulunan bir gemiden izlemiştir.
•Gerçekleştirilen görüşmeler sonucunda, 11 Ekim 1922 ‘de Mudanya Ateşkes Anlaşması imzalanmıştır.
Mudanya Ateşkes Anlaşması’nın Maddeleri
•Türk – Yunan çatışması sona erecektir.
•Doğu Trakya TBMM kuvvetlerine teslim edilecektir.
•İstanbul ve Boğazların yönetimi TBMM’ye bırakılacaktır.
•Barış antlaşmasına kadar kadar TBMM birlikleri İzmit ile Çanakkale çizgisini geçmeyeceklerdir.
•TBMM, Trakya’da 8.000 asker bulundurabilecektir.
Mudanya Ateşkes Anlaşması’nın Önemi
•TBMM Hükümeti İstanbul, Boğazlar ve Doğu Trakya’yı savaş yapmadan kurtarmıştır.
•İstanbul ve Boğazlar’ın TBMM’ye bırakılması, Osmanlı Devletinin hukuken sona erdiğini gösterir.
•Bu ateşkes İngiltere’de Lloyd George Hükümetinin istifa etmesine yol açmıştır.
•Kurtuluş Savaşı’nın askeri safhası sona ermiştir.
•Lozan Antlaşması (24 Temmuz 1923) ile Kurtuluş Savaşı tamamen bitmiştir.