AVRUPA’DA MEYDANA GELEN SİYASİ GELİŞMELER

SSCB’nin Uydusu Olan Ülkelerdeki Değişimler
-Doğu Bloku içinde Helsinki Deklarasyonu’na tepki veren ilk ülke Çekoslovakya’dır.
-Macaristan, Polonya, Romanya ve Bulgaristan’da komünist idareler peş peşe yıkılmış ve yerlerine demokratik idareler kurulmuştur.
-Bu ülkelerin tamamı kısa süre sonra AB’ye üye olmuştur.

Doğu Almanya
-Doğu Almanya, II. Dünya Savaşı sonrası SSCB tarafından kurulduğu için Doğu Bloku’na en sadık uydu devletti.
-Helsinki Deklarasyonu ve glasnost-perestroykadan diğer devletler kadar etkilenmedi.
-Doğu Almanya ülkedeki rejim karşıtlarının etkileri arttı.
-Ülkeden çıkıp bir daha dönmemeleri umuduyla turistik çıkış vizesi uygulaması yürürlüğe girdi.
– Doğu Alman vatandaşlarının sınırlara yığılması uluslararası bir krize neden oldu. Bu insan yığınları “We are the people” şarkısı eşliğinde “Duvar yıkılmalıdır.” sloganları atarak komünizm karşıtı gösterilere başladı.
-Baskılara dayanamayan hükûmet 1989’da Berlin Duvarı’ndan geçişlere izin verdi.
-Berlin Duvarı aynı yıl içinde yıkıldı.
-Batı Almanya ve Doğu Almanya Moskova’da yaptıkları antlaşma sonunda birleşti, 3 Aralık 1990’da yapılan demokratik seçimlerle yeni yönetimi belirlenen Almanya Cumhuriyeti kuruldu.

Yugoslavya
-I. Dünya Savaşı sonrasında kurulan Yugoslavya’nın federal sistemi içerisinde Sırpların etkisi diğer milletlere göre daha fazlaydı.
-Sırbistan’ın Yugoslavya içerisindeki konumu, Rusya’nın SSCB içindeki konumuna benziyordu.
-1989’da Doğu Bloku’nda başlayan demokratikleşme süreci Yugoslav milletlerinde bağımsızlık hareketlerinin başlamasına neden oldu.
-Bu bağımsızlık istekleri bütünü bozmayan fakat hakların eşitlendiği konfederasyon isteğinden ibaretti.
– Sırplar ise Sırbistan etrafında birleşmekten yanaydı.
– “Sırpların yaşadığı her yer Sırbistan’ın parçası olacak.” fikriyle hareket ettiler.
-İlk olarak 1991’de bağımsızlıklarını ilan eden Slovenya ve Hırvatistan’a karşı Sırplar direnç gösterdilerse de Batı’nın gösterdiği tepki karşısında durumu kabullendiler.
-Aynı yıl içerisinde Makedonya da bağımsızlığını ilan etti.
– 1991’de Karadağ, Sırbistan’la birleşerek Yeni Yugoslavya (Federal) Devleti’ni kurduklarını ilan etti.
-Üç etnik unsurdan oluşan Bosna-Hersek’te ise Aliya İzzetbegoviç liderliğindeki Müslümanlar, Hırvatlarla anlaşarak 1992’de Bosna-Hersek’in bağımsızlığını ilan ettiler.
-Durumu tanımadığını bildiren Bosna-Hersekli Sırplar isyan başlattı. Sırbistan’ın da destek vermesiyle olay bir iç savaşa dönüştü.

Bosna Savaşı (1992-1995)
-Başlangıçta Hırvatlarla birlikte Sırp saldırılarına karşı koymaya çalışan Boşnaklar, bir müddet sonra Hırvatların, Bosna-Hersek Hırvat Devleti’ni kurduklarını ilan etmeleri üzerine iki ateş arasında kaldı.
-Avrupa’nın gözleri önünde yaşananlara diğer devletlerin de duyarsızlığı eklenince vahşet soykırıma dönüştü.
-Boşnaklar (Bosnalı Müslümanlar) bağımsızlık mücadelelerini “Baba, Bilge Kral” gibi unvanlar verdikleri Aliya İzzetbegoviç’in etrafında kenetlenerek yürüttü.

Bosna Savaşı’nın Acı Tablosu
-Bosna Savaşı’nda yaklaşık 300 bin Boşnak hayatını kaybetti,
3,5 milyon insan göçmen durumuna düştü,
30 bin kişi kayboldu,
500 toplu mezar ortaya çıkarıldı.
-Bu toplu mezarların birçoğu mavi kelebekler sayesinde tespit edildi.
-Kültürel mirasın %80’i yok edildi.

Bosna Savaşı’nda Küresel Güçler ve Uluslararası Örgütlerin Tutumu

Kosova Savaşı
-Sırbistan içerisinde özerk bir yapısı olan Kosova’da millet meclisi 1990’da Kosova Anayasası’nı kabul etti.
-Kosova, 1991’de yapılan referandum sonrasında 1992’de bağımsızlığını ilan etti.
-1997’de Kosova Üniversitesinde başlayan olaylar ülke geneline yayılan çatışmalara dönüştü.
-Sırp baskı ve şiddeti karşısında Kosova’daki Müslüman Arnavutlar, 1997’de Kosova Kurtuluş Ordusunu (UÇK) kurdu.
-Sırplar, 15 Ocak 1999’da Reçak’ta başlattıkları katliamı ülke geneline yaydılar.
-Bosna Savaşı’nda ortaya koyduğu kötü intibayı düzeltmek isteyen uluslararası kuruluşlar ve NATO’nun müdahalesi bu kez fazla gecikmedi.
-Sırplar ile barış antlaşması imzalandı.
-Kosova; AGİT, NATO barış gücü ordusu KFOR ve BM’ye bağlı UNMIK idaresine bırakıldı.
-2001’de yapılan genel seçimlerle Kosova’da demokratik idare tesis edildi.
-2008’de Kosova’nın bağımsızlık ilanını Türkiye ve diğer ülkeler tanıdı.
-Kosova Savaşı sırasında bir kültür katliamı da yaşandı.
-Osmanlı mirası kültür varlıkları bu şekilde yok edilmiş oldu.

AB’nin Genişlemesi
-II. Dünya Savaşı’ndan sonra Avrupa’nın kaybettiği dünya liderliği, ABD ve SSCB’nin eline geçti.
-Bu durumda Avrupa kendi içinde ekonomik gelişmeyi sağlamak için 1951’de altı ülkenin katılımıyla AKÇT’yi kurdu.
-Bu kuruluş 1957’de AET’ye, 1992’de AB’ye dönüştü.
-Kuruluşundan günümüze gelinceye kadar üye sayısını 28’e çıkaran birliğin genişlemesindeki esaslar, Roma Antlaşması’nın 237. maddesine göre sadece Avrupa devleti olma koşuluna bağlanmıştı.
-Tam üyelik için Avrupa devleti olma şartına hukuk devleti olma, temel hak ve özgürlükler ile demokrasinin kurumsallaşması şartları da eklendi.
-Kopenhag’da Haziran 1993’te yapılan zirvede tam üyelikle ilgili nihai kriterler belirlenerek Kopenhag Nihai Kriterleri uygulamaya konuldu.
-1995’te yapılan Madrid Zirvesi’nde ise devletlerin idari yapısı ve entegrasyonuna dair esaslar belirlendi.

Kopenhag Kriterleri
-AB’ye tam üyelik şartlarının belirlendiği kriterlerdir.
-Kopenhag Kriterleri adıyla anılan bu kriterler üç başlıkta toplanmaktadır: 1. Uyum Kriterleri
2. Siyasi Kriterler
3. Ekonomik Kriterler

AB ve Türkiye
-II. Dünya Savaşı’nın ardından AET’nin (Avrupa Ekonomik Topluluğu) kısa sürede genişlemesi üzerine bütünleşmenin dışında kalmak istemeyen Türkiye müracaat konusunda kendini zorunlu hissetmiştir.
-Türkiye 1959 yılında AET’ye başvuru yaparak günümüzde de devam etmekte olan adaylık sürecini başlatmıştır.
-Türkiye’de gerçekleşen 27 Mayıs 1960 Darbesi ile süreç yavaşlamış olsa da 1963 Ankara Antlaşması, Türkiye- AET ilişkilerinin geliştirilmesinde önemli bir adım olmuştur.
-1980’lerde dünyada yaşanan hızlı değişim, Doğu ve Batı blokları arasında ilişkilerin yumuşaması, Avrupa’nın Türkiye’ye bakışında bir değişim başlatmıştır.
-Ekonomik refahın artırılmasının AB’ye üyelikten geçtiğine dair düşünce, Türkiye’nin 14 Nisan 1987’de tam üyelik başvurusu yapmasına yol açmıştır.
-Türkiye’nin tam üyeliğe geçişte büyük bir adım olarak gördüğü Gümrük Birliği Antlaşması 1995’te imzalanarak 1 Ocak 1996’dan itibaren yürürlüğe girmiştir.
-Tek taraflı yükümlülükler üstlenen Türkiye, tam üye olmadan Gümrük Birliğine giren ilk ve tek ülke olmuştur.
-Aralık 1997’deki Lüksemburg Zirvesi kararlarında Kıbrıs dâhil on bir ülkeden tam üyeliğe aday ülke olarak söz edilirken Türkiye için adaylık kavramı kullanılmamıştır.
-Lüksemburg kararları ile Kıbrıs ve Türk-Yunan ikili sorunları Türkiye’nin önüne ilk defa ön koşul olarak konulmuştur.
-Türkiye, 1998’de diğer adayların olduğu rapor sistemine dâhil edilmiştir.
-1999 Helsinki Zirvesi’nde Türkiye’nin adaylığı resmen onaylanmış ve diğer aday ülkelerle eşit konumda olacağı açık bir dille ifade edilmiştir.
-AB; Helsinki Zirvesi, Kıbrıs ve Ege sorunlarını Türkiye’nin AB’ye uyum sürecinde siyasi kriterler hâline getirmiştir.
-Türkiye için hazırlanan Katılım Ortaklığı Belgesi, 8 Mart 2011’de AB Konseyi tarafından onaylanmıştır.
-Yaşanan bütün bu süreçlere rağmen Türkiye, AB’ye kabul edilmemiştir.

-AB’nin, Türkiye’nin nihai üyeliğini geciktirmesinde üç temel sorun alanı tespit edilmiştir.

Nüfus,
-Türkiye seksen milyonluk nüfusuyla AB üyesi olursa AB kurumları içerisinde en büyük katılım ve temsil hakkını elde etmesi,
-Türkiye, aynı zamanda AB’deki fonlardan en çok yararlanan ülke olması,
Jeopolitik konum
-Türkiye, ABD’nin teröre destek veren ülkeler listesinde yer alan devletlerle komşudur.
-Türkiye’nin AB üyesi olması AB’yi, İran, Irak ve Suriye gibi ülkelerle komşu yapacaktır.
Kültürel farklılıklar
-Türkiye’nin demokratik, laik ve sosyal bir hukuk devleti olmasına rağmen AB’deki bazı çevreler Türkiye’nin sahip olduğu İslami kimliğin AB değerleriyle uyumlu olmadığını düşünmektedir.