9.
SINIF TARİH DERSİ
1.
ÜNİTE TARİH VE ZAMAN
9.1.1.
Bir araştırma alanı ve bilim dalı olarak tarihin kapsamını, metodunu ve diğer
bilim dallarıyla ilişkisini açıklar.
Tarih
biliminin tanımı yapılırken kullanmamız gereken temel kavramlar nelerdir? (5
tanesini yazınız)
İnsan, geçmiş, zaman ve yer sebep ve
sonuçlarını, sosyal bilim, objektif, belgelere dayalı
Doğa
bilimlerindeki deney ve gözlem metodu neden tarih bilimi için uygulanamaz?
Zamanı geriye döndürmek mümkün değildir.
Tarihi olaylar tekrarlanamaz. Bu nedenle
doğa bilimlerindeki deney ve gözlem, tarih bilimi için uygulanamaz.
Tarih
Biliminin Bilimsel Araştırma Metodunun Aşamalarını yazınız.
Tarama (Kaynak arama), Tasnif
(Sınıflandırma), Tahlil (Çözümleme), Tenkit (Eleştiri), Terkip (Sentez)
Tarih
araştırmalarında kullanılan kaynaklardan, olayın geçtiği döneme ait belge ve
buluntular “birinci el kaynak”; o döneme yakın ya da o dönemin kaynaklarından
faydalanılarak meydana getirilen eserler ise “ikinci el kaynak” olarak
nitelendirilir. Buna göre birinci el kaynaklara 5 tane örnek veriniz.
Sultan Alparslan’a ait kılıç
Kadeş Antlaşması metninin yer aldığı
tablet
Roma İmparatorluğu Dönemi’ne ait altın
sikke
II. Abdülhamit Dönemi’nde çekilen
İstanbul fotoğrafları
Balkan savaşlarına katılmış olan bir
askerin günlüğü
Mısır’da
bulunan ve Rosetta Taşı adı verilen bir kitabede aynı metin; Grek alfabesi,
demotik yazı ve hiyeroglif olarak yazılmıştır. Taşın üç farklı yazı tipi ile
yazılması o güne kadar okunamayan hiyerogliflerin sırrının çözülmesini
sağlamıştır. Buna göre hiyerogliflerin çözümlenmesinde kullanılan tarihe
yardımcı bilim dalı hangisidir?
Paleografya
Anadolu’daki
Neolitik Dönem köy yerleşkelerinden olan Diyarbakır Çayönü ile ilgili araştırma
yapan bir bilim insanı, tarihe yardımcı bilim dallarından hangisinden
yararlanabilir? (2 tane yazınız)
Antropoloji, arkeoloji, kronoloji,
kimya, coğrafya
9.1.2.
Tarih öğrenmenin amaç ve yararlarını analiz eder.
Neden
tarih öğrenmeliyiz?
Milletlerin ortak hafızası olan tarih, millî
ve toplumsal kimliğin inşasında önemli rol oynar.
Tarih, bireylere yaşadığı toplumun geçmişini
öğreterek kişinin kendi milletine aidiyet duygusuyla bağlanmasını sağlar.
Tarih bilincine sahip kişiler, tarihle ilgili
bilgileri eleştirel değerlendirmeye tabi tutar. Bu sayede insanlar, tarihî
metinleri analiz ederken doğru-yanlış ayrımını yapabilme becerisini geliştirir.
Tarih, uyguladığı yöntem gereği bireylerde
araştırma ve kanıt kullanma becerisini artırır.
Tarih, bireylerde çok yönlü düşünme yeteneği
gelişir
Tarihî
olaylar değerlendirilirken bakış açımız nasıl olmalıdır?
Tarihî olaylar ele alınırken tarihî bilgilerin
meydana geldiği döneminin şartlarına göre değerlendirilmesi gerekir. Belgeler,
yoruma muhtaçtır ve olayın yaşandığı çağın ve toplumun ruhunu taşımaktadır. Bu
nedenle o ruha göre bir açıklama ve yorum yapılması gerektiği unutulmamalıdır.
9.1.3.
Zamanı anlama ve anlamlandırmaya yönelik farklı yaklaşımları analiz eder.
İnsanlar
neden geçmişi bir düzene sokmuş asır, çağ, devir gibi bölümlere ayırmıştır.
Tarihî olayların daha rahat
incelenmesi, araştırılması ve öğrenilmesi için tarihçiler tarihi belirli
dönemlere (çağlara) ayırmıştır.
Aşağıda
verilen tarihlerin kaçıncı yüzyılda olduklarını bulunuz.
751= 8. yüzyıl
2023= 21. yüzyıl
IX.
Yüzyılın ikinci yarısında yaşandığı söylenen bir olay hangi tarihler arasında
meydana gelmiştir?
850 – 899
Güneş
yılı ve ay yılı esaslı ilk takvimleri kimler kullanmıştır?
Güneş yılı: Mısırlılar
Ay yılı: Sümerler
Bir
toplumun kendine has takviminin olması hangi bilim dalıyla uğraştığına
kanıttır?
Astronomi
Türkler
tarih boyunca hangi takvimleri kullanmıştır?
On iki Hayvanlı Türk takvimi
Hicrî takvim
Celâli takvimi
Rûmî takvim
Miladi takvim
Hicri
takvim ile Miladi takvimi karşılaştırınız.
Hicri Takvim
Bir yıl 345 gündür.
Başlangıcı Hz. Muhammed’in hicretidir.
(622)
Dini günler bu takvime göre
belirlenir.
Ay yılı esaslıdır.
Miladi Takvim
Bir yıl 365 gün 6 saattir.
Başlangıcı 1 Ocak’tır. (Hz. İsa’nın
doğumundan 1 hafta sonra)
1 Ocak 1926 yılından itibaren
kullanmaya başladık.
Güneş yılı esaslıdır.
Miladi
1453 tarihinin Hicri takvimdeki karşılığını bulalım.
Miladi takvimin başlangıç noktası (0)
Hicri Takvimin başlangıç noktası ise 622’dir.
Hicri takvimdeki ay yılı Miladi
takvimdeki güneş yılından 11 gün daha kısadır.
Bu kısalık iki takvim arasında 33
yılda 1 yıllık farkın ortaya çıkmasına neden olur. Bu yüzden:
1453- 622= 831
831/33= 25
831+25= 856
Hicri
1260 tarihinin Miladi takvimdeki karşılığı nedir?
1260+ 622= 1882
1260: 33= 38
1882-38= 1844
Miladi
1923 tarihinin Rumi takvimdeki karşılığını bulalım.
Miladi takvimin başlangıcı ile Rumi takvimin
başlangıcı arasında 584 yıl fark vardır. Miladi bir tarih Rumi bir tarihe
çevrilirken o tarihten 584 çıkarılır.
1923-584= 1339
2.
ÜNİTE İNSANLIĞIN İLK DÖNEMLERİ
9.2.1.
Kanıtlardan yola çıkarak yazının icadından önceki dönemlerde yaşayan insanların
hayatı hakkında çıkarımlarda bulunur.
Tarihi
çağlar hangi olayla başlar?
Tarihi çağlar Sümerlerin M.Ö 3200 yılında
yazıyı icat etmesiyle başlar.
Tarih
öncesi devirler neye göre sınıflandırılmıştır?
Tarih öncesi devirler
sınıflandırılırken insanların kullanmış oldukları araç-gereç ve madenlerden
yola çıkılmıştır.
Eski
Taş (Paleolitik) Çağı’nın özelliklerini yazınız.
İnsanlık tarihinin en uzun dönemidir.
İnsanlar avcılık ve toplayıcılık
yaparak yaşamışlardır.
Taş ve kemikten araç ve silahlar
yapmışlardır.
Bu dönemde ateşin kontrol altına
alınıp kullanılmıştır.
Eski
Taş (Paleolitik) dönemine ait ülkemizdeki merkezlere örnek veriniz.
Küçükçekmece Gölü (İstanbul) yakınındaki Yarımburgaz Mağarası
Anadolu’nun bilinen en eski yerleşmesidir.
Söz konusu dönemi aydınlatan bir başka önemli merkez ise MÖ 50.000-
MÖ 15.000yılları arasına tarihlenen Antalya yakınlarındaki Karain
Mağarası’dır.
Yeni
Taş (Neolitik) Çağı özellikleri hakkında bilgi veriniz.
İnsanlar tarımsal faaliyete
başlamıştır.
Avcı ve toplayıcı toplumlar giderek
üretici konuma geçmiştir.
Tarıma geçişle birlikte keçi, sığır,
domuz, at ve köpek gibi hayvanlar evcilleştirilmiş ve günümüzdeki köy yaşamına
benzer yaşam biçimleri oluşturulmuştur.
Bu dönemde tekerlek icat edilmiş
böylece ticari ve kültürel etkileşim artmıştır.
Kapları pişirerek seramik sanatını
geliştirdiler.
Bitki liflerinden elbiseler yaptılar.
Anadolu’daki
neolitik döneme ait başlıca yerleşim merkezleri nerelerdir?
Hacılar (Burdur)
Çatalhöyük (Konya): İnsanlık tarihinin
ilk şehir yerleşmesi
Çayönü (Diyarbakır): İlk köy
yerleşmelerinden biri
Diyarbakır’ın
Ergani ilçesi sınırlarındadır.
Yakın
Doğu’daki köy yerleşmelerinin ilk örneği burada görülmüştür?
Burada
1964 yılında Robert J. Braidwood (Rabırt J. Breydvud) ve Halet Çambel
başkanlığında ilk kazı çalışmaları başlatılmıştır.
Yukarıdaki
metinde özellikleri verilen höyük neresidir?
Çayönü Höyüğü
Anadolu’da
yazıdan önceki döneme ait yerleşim alanlarından biridir.
Konya’nın
Çumra ilçesi yakınlarındadır.
Köy
yaşamından kentsel hayata geçişin önemli merkezlerindendir.
Kent
Arkeolog J. Mellart (Melır) tarafından ortaya çıkarılmıştır.
Yukarıdaki
metinde özellikleri verilen höyük neresidir?
Çatalhöyük
Günümüze
kadar keşfedilen en erken tarihli dinî mimari nerde yer almaktadır?
Şanlıurfa Göbeklitepe
9.2.2.
Yazının icadının insanlık tarihinde meydana getirdiği değişimi açıklar.
Yazıyı
ilk hangi uygarlık kullanmıştır?
Sümerler
Hiyeroglif
yazısını kullanan ve papirüs üzerine yazı yazan uygarlık hangisidir?
Mısırlılar
Alfabeyi
kullanan ilk uygarlık hangisidir?
Fenikeliler
9.2.3.
İlk Çağ’daki belli başlı medeniyet havzalarını tanır.
İlk
Çağ Mısır Medeniyetinin özelliklerini yazınız. (2 tane)
Nil Nehri etrafında ortaya
çıkmışlardır.
Hiyeroglif yazısını geliştirdiler.
Piramit adı verilen anıt mezarlar
yapmışlardır.
Mimari, astronomi, matematik ve tıp
(mumyalama) alanında ilerlemişlerdir.
İlk güneş yılı esaslı takvimi
kullanmışlardır.
Mısır
medeniyetinin ilk çağda mumyalama yapması hangi bilim dallarında ilerlediğine
kanıttır?
Tıp ve eczacılık
Barut,
mürekkep, pusula, kâğıt ve matbaayı icat eden uygarlık hangisidir?
Çin medeniyeti
Sıfırı
ilk defa kullan medeniyet hangisidir?
Hint medeniyeti
Akdeniz’in
ilk uzman gemicileridirler.
Kolonicilik
faaliyetinde bulundular.
İlk
alfabeyi geliştirmiştir.
Yukarıda
bazı özellikleri verilen İlk Çağ Doğu Akdeniz uygarlığı hangisidir?
Fenikeliler
Tek
tanrılı semavi din inancını benimseyen ilk topluluk kimlerdir?
İbraniler
İlk
Çağ medeniyetlerinden Perslerin iki tane özelliğini yazınız
Geniş topraklara sahip Persler,
satraplık denilen eyalet sistemini oluşturmuşlardır.
Gelişmiş bir posta teşkilatı
kurmuşlardır.
Persler, Sardes’ten başlayıp başkentleri Sus’a
kadar uzanan Kral Yolu’nu yapmışlardır.
İlk
Çağ Mezopotamya uygarlıkları hangileridir?
Sümerler, Babiller, Asurlar, Elamlar
ve Akadlar
MÖ
3200’de çivi yazısını bulmuştur.
Sümerler,
“Ziggurat” adı verilen tapınaklar inşa etmiştir.
Ay
yılı esasına göre takvim hazırlamışlardır
Urkagina,
MÖ 2375’te tarihte bilinen ilk yazılı kanunları çıkarmıştır.
Yukarıda
bazı özellikleri verilen İlk Çağ uygarlığı hangisidir?
Sümerler
Sümerlerden
öğrendikleri yazıyı Anadolu’ya getiren ve burada tarih çağlarının başlamasını
sağlayan uygarlık hangisidir?
Asurlar
Cumhuriyet
ve demokrasinin ilk izleri kabul edilen uygulamalar ilk hangi İlk Çağ medeniyetinde
görülmüştür?
Yunanlılar
İlk
Çağ Anadolu uygarlıkları hangileridir?
Hititler, Lidyalılar, Urartular,
Frigler, İyonlar
Tarihin
bilinen ilk meşruti yönetimini kurdular.
Pankuş
adında bir meclis oluşturmuşlardır.
Hititlerde
Tavananna denilen kraliçe yönetimde söz sahibi olmuştur.
Anal
denilen yıllıklar tutmuşlardır.
Yukarıda
bazı özellikleri verilen İlk Çağ Anadolu uygarlığı hangisidir?
Hititler
MÖ
1280 “Kadeş Barış Antlaşması” tarihte bilinen ilk yazılı antlaşmadır. Bu
antlaşma hangi devletler arasında imzalanmıştır?
Mısır- Hitit
Gediz
ve Küçük Menderes nehirleri arasında kalan bölgede yaşamışlardır.
İnsanlık
tarihinde ilk kez madeni parayı (sikke) basmışlardır.
M.Ö.
546 yılında Pers İmparatorluğu tarafından yıkılmıştır.
Yukarıda
bazı özellikleri verilen İlk Çağ Anadolu uygarlığı hangisidir?
Lidyalılar
MÖ
8. yüzyılda, Sakarya Nehri etrafında, Gordion (Polatlı/Ankara) şehri merkez
olmak üzere bir devlet kurmuşlardır.
Özellikle
tarım alanında ve dokumacılıkta gelişmişlerdir.
Tapates
adı verilen halı ve kilimleri dokumuşlardır.
Kibele
toprak ve bereket tanrıçasıdır.
Fibula
denilen çengelli iğneleri icat ettiler.
Yukarıda
bazı özellikleri verilen İlk Çağ Anadolu uygarlığı hangisidir?
Frigyalılar
Tuşpa
(Van) merkezli olarak kurulmuştur.
Taş
işçiliğinde gelişmiştir.
Van
Kalesi’nin yanında su kanalları (Şamran), su bentleri ve mezar odaları inşa
etmiştir.
Maden
işleme sanatında (kuyumculuk) ilerlemişlerdir.
Yukarıda
bazı özellikleri verilen İlk Çağ Anadolu uygarlığı hangisidir?
Urartular
Yukarıda
numaralandırılmış bölgelerde hangi İlk Çağ Anadolu uygarlığı kurulmuştur?
1- Urartular 2- Hititler 3- Frigyalılar 4-
Lidyalılar 5- İyonlar
9.2.4.
İlk Çağ’da coğrafya ve iklimin, insanların hayat ve geçim tarzları üzerindeki
belirleyici etkisini analiz eder.
İlk
Çağ’da Bereketli Hilâl, Münbit Hilâl veya Verimli
Hilâl olarak adlandırılan bölge neresidir?
Güneydoğu Anadolu, Suriye ve
Mezopotamya yerleşik hayata geçişin yaşandığı ilk coğrafyadır.
Bu bölge bereketli topraklarla kaplı
olduğu için Bereketli Hilal adını almıştır.
İlk
Çağ’da meydana gelen Ege Göçleri’ni kısaca açıklayınız.
Deniz Kavimleri Hareketi” olarak da
ifade edilmiş, MÖ XIII. yüzyıl sonları ile MÖ XII. yüzyıl başlarında iki
aşamada yaşanmıştır.
Göçleri gerçekleştiren toplumlar
genellikle Ege ve Akdeniz’deki adalardan geldiği için tarihçiler bu göçlere Ege
Göçleri ismini vermiştir.
Bu göçler ilk olarak Yunanistan’dan
başlamıştır.
Mısır’a kadar uzanan Ege Göçleri
sonucunda Mısır Devleti, verdiği güçlü mücadele ile kendisini korurken
Anadolu’daki Hitit Devleti ise yıkılmıştır.
İç
Asya Göçlerinin nedenleri nelerdir?
Nüfusun atması ile geçim sıkıntısının
ortaya çıkması,
İklim koşullarının değişmesi,
kuraklık, ağır kış koşulları nedeniyle yaşamın zorlaşması
Otlakların yetersiz kalması
Salgın hayvan hastalıkları
Boylar arasındaki mücadeleler
Çin ve Moğol baskıları
Yeni ülkeler elde etme arzusu sayılabilir
İlk
Çağ’ın tüccar kavimleri hangileridir?
Asurlular
Fenikeliler
Lidyalılar
Soğdlar
Karum
nedir?
Asurlu tüccarlar, başta Kaniş
(Kültepe) olmak üzere Anadolu’nun pek çok yerinde Karum denilen ticaret
merkezleri kurmuştur.
İlk
kez madeni parayı (sikke) hangi devlet kullanmıştır?
Lidyalıların, insanlık tarihinde ilk
kez madeni parayı (sikke), ücretli askerlerinin maaşlarını ödemek için icat
ettikleri tahmin edilmektedir.
9.2.5. İlk Çağ’da siyasi
gücün kaynaklarını siyasi yönetim biçimleriyle ilişkilendirir.
Kabile
nedir?
Kabile, aynı atadan gelen ve birbirine
kan bağıyla bağlı bulunan büyük insan topluluğuna verilen isimdir.
İlk
Çağ’da kurulan şehir devletleri hangileridir?
Mısır’da “nom”,
Sümerlerde “site”,
İyon ve Dorlarda (Yunan medeniyeti)
“polis” adı verilen şehir devletleri kurulmuştur.
İmparatorluk nedir?
Topraklarında oturan çeşitli
milletleri egemenliği altında toplayan devlet biçimi,
İçerisinde çeşitli unsurları (din,
etnik köken, dil vb) barındıran devlet modeli,
Tarihsel olarak, kültürel, etnik,
ekonomik ve toplumsal açıdan çeşitlilik arz eden farklı halkları bünyesinde
toplayan büyük, politik ve bölgesel gövde olarak tanımlanabilir.
İlk devletlerde gücün
meşruiyet kaynağı nedir?
İlk Çağ’ın başından itibaren siyasi
oluşumların çoğu monarşi ile yönetilmiştir.
Krallar, yönetimdeki meşruluğunu yani
güçlerini dinden almıştır.
Bu nedenle ilk devletlerde gücün
meşruiyet kaynağı tanrısaldır.
Hitit kralı nasıl
seçilirdi?
Hitit kralı pankuş denilen asiller
meclisi tarafından hanedan üyeleri arasından seçilirdi.
Aşağıdaki kelimeleri
kısaca açıklayın.
Haldi: Urartularda krallar yaptıkları
işleri tanrıları “Haldi” adına yaparlardı.
Ensi: Sümerlerde yönetici olan
“Ensi”ler yani rahip-krallar; en yüksek rahip, yargıç ve komutandı.
Ziggurat: Her kentte Sümerlerin saygı
duyduğu tanrılara adanmış “ziggurat” adı verilen tapınaklar inşa etmişlerdi.
Firavun: Mısır Krallığı’nın ilk
dönemlerinde krallar, tanrının yeryüzündeki temsilcisidir. Başlangıçta tanrı
olarak görülmeyen firavunlar ilerleyen dönemlerde tanrı olarak görülmeye
başlanmıştır.
Helenizm kültürü nedir?
Makedonya kralı Büyük İskender
döneminde Yunan kültürü ile Anadolu, Mısır, Pers ve diğer kültürler birbiriyle
kaynaşmıştır. Bu sayede Doğu ve Batı kültürlerinin sentezi olan Helenizm adında
yeni bir kültür ortaya çıkmıştır.
Hitit kraliçelerine ne
ad verilirdi?
Tavananna
Aşağıdaki organizasyon
türlerini bire cümle ile tanımlayınız.
Monarşi: Siyasal gücün bir tek kişinin
elinde bulunduğu yönetim biçimi.
Aristokrasi: Devlet yönetiminin
soylular elinde bulunduğu düzen.
Cumhuriyet: Devleti yönetenlerin
seçimle iş başına geldiği siyasi rejim.
İmparatorluk: Kendi topraklarında
oturan çeşitli milletleri egemenliği altında toplayan devlet biçimi.
Tiranlık: Var olan yönetimi devirip
zorla ele geçirilen zorba yönetim.
Demokrasi: Halkın iradesinin ülke
yönetimine yansımasıdır.
Cumhuriyet ve demokrasi
anlayışının ilk izleri hangi ilk çağ uygarlığında ilk defa görülmüştür?
Yunan kentlerinde
Satraplık sistemini
hangi medeniyet oluşturmuştur?
Persler geniş toprakları yönetmek için
de Satraplık denilen eyalet sistemini oluşturmuşlardı.
Bu sistemde ülke eyaletlere ayrılmış
ve eyaletler Satrap adı verilen idareciler tarafından yönetilmişti.
Perslerin gelişmiş bir
posta teşkilatı kurmalarının nedeni nedir?
Merkezî otoriteyi güçlendirmek ve
eyaletler arasında iletişim kurmak amacıyla Persler, gelişmiş bir posta
teşkilatı kurmuşlardı.
Roma toplumunu oluşturan
sınıfları açıklayınız.
Roma toplumu; patriciler, plepler ve
köleler olmak üzere üç sınıfa ayrılmıştı.
Senatoda görev yapan soylu sınıfa
patrici,
Roma’ya sonradan gelip yerleşenlere de
plep adı verilirdi.
Köleler ise Roma’nın işgali altındaki
ülkelerden getirilmiş, patricilerin evlerinde hizmetçilik ya da uşaklık yapan
tarlalarda işçi olarak çalışan sınıftı.
Mezopotamya’da ekonomik
hayatın temeli neye dayanıyordu?
Tarım
Friglerin temel geçim
kaynağı neydi?
Friglerin temel geçim kaynağı ise
tarım ve hayvancılıktır.
Koloni nedir?
Ülkeleri dışında ele geçirilen
toprakları kendilerine bağlayarak bazen de kendi vatandaşlarını o bölgeye
yerleştirerek genellikle ticari faaliyetlerde kullanmak amacıyla oluşturulan idarelere
koloni denir. Bu kolonilerin devletin idaresinde aktif olarak kullanılmasına da
kolonicilik denir.
Tarihte bilinen ilk
yazılı antlaşma hangisidir?
MÖ 1280’de Hititlerle Mısırlılar
arasında yapılan “Kadeş Barış Antlaşması” tarihte bilinen ilk yazılı
antlaşmadır.
İlk Çağ Mısır
medeniyetinde hangi bilimler gelişmiştir?
Nil’in sularının taşması sonucu
tarlaların sınırları birbirine karışmış ve bu tarlaları ayırmak için Mısır’da
geometri ilmî gelişmiştir.
Mısırlılar, yine bu taşkınların
zamanını tespit etmek için güneş yılını hesaplamıştır.
Ölümden sonraki yaşama inandıkları
için ölülerini mumyalamışlar böylelikle insan vücudunu tanımışlar, tıp ve
eczacılık bilimlerinde gelişmişlerdir
Tanrı-kral anlayışına bağlı olarak
firavunlar için piramit adı verilen anıt mezarlar yapılmıştır.
9.2.6. İlk Çağ’da hukuk
sistemlerinin oluşturulmasında etkili olan dinî ve beşerî kaynakları açıklar.
Türklerdeki sözlü hukuk
kurallarına ne ad verilir?
Yazının icadından önce hukuk
kuralları, sözlü olarak nesilden nesile aktarılmıştır. Türklerde sözlü hukuk
kurallarına töre denirdi.
İlk yazılı kanunları kim
hazırlamıştır?
Sümer Kralı Urkagina
Hammurabi Kanunları
hakında bilgi veriniz.
Hammurabi Kanunları “dişe diş, göze
göz” şeklinde değerlendirilen ve suçu işleyene aynı ağırlıkta cezayı içeren
kanunlardır.
282 maddeden oluşan Hammurabi
Kanunları eski konunlarla yeni ihtiyaçlar göz önüne alınarak hazırlanmıştır.
Hitit Kanunlarının
özellikleri nelerdir?
Sümer Kanunları gibi insancıldır.
İşlenen suçların cezası daha çok maddi
nitelik taşımaktadır.
Hitit Kanunları’nda ölüm ve işkence
cezaları yerine tazminat cezaları konmuştur.
Hititler yalnız insanları değil
hayvanları ve bitkileri korumak için de yasalar çıkarmıştır.
Hitit Kanunları’nda; evlenme, boşanma,
nikâh, nişan gibi aileyle ilgili hususlara yer verilmiştir. Ön Asya
kavimlerinde boşanma sadece erkeğe tanınan bir hak iken Hititlerde kadınlara da
bu hak tanınmıştır.
Hititler, hukuk tarihinde ilk defa
kasten öldürme ile kazara adam öldürmeyi birbirinden ayırmıştır.
Mezopotamya medeniyetlerinde olduğu
gibi Hititlerde de cezalar belirlenirken sosyal sınıf farklılıkları esas
alınmıştır.
Ayrıca Hititlerde kollektif cezalar da
uygulanmış yani bazı suçlarda ceza sadece o kişiye değil suçlunun ailesine de
verilmiştir.
3.
ÜNİTE: ORTA ÇAĞ’DA DÜNYA
9.3.1.
Orta Çağ’da yeryüzünün çeşitli bölgelerinde kurulan siyasi ve sosyal yapıları
ilişkilendirir.
Moğol
İmparatorluğu’nun kurulması, Batı Roma’nın yıkılması, Katolik-Ortodoks
bölünmesi,
Sasani
Devleti’nin yıkılması, Yüzyıl Savaşları
Yukarıdaki
olayları kronolojik olarak sıralayın
476 Batı Roma’nın
yıkılması
651 Sasani
Devleti’nin yıkılması
1054
Katolik-Ortodoks bölünmesi
1196 Moğol
İmparatorluğu’nun kurulması
1337-1453 Yüzyıl
Savaşları
Moğol İmparatorluğu’nun
kurucusu kimdir?
Moğol
İmparatorluğu’nu kuran Temuçin’dir. Temuçin,1206 yılında yapılan kurultayda
Türk-Moğol boyları tarafından kağan seçilmiş ve Cengiz adını almıştır.
Doğu Roma İmparatorluğu
Orta Çağ’da hangi bölgelerde etkili olmuştur?
395’te
kurulan Doğu Roma İmparatorluğu Orta Çağ’da; Anadolu, Balkanlar, Mısır, Suriye,
Filistin ve Kuzey Afrika coğrafyasında etkili olmuştur.
Otokrasi nedir?
Otokrasi,
monarşinin bir çeşidi olup bütün siyasi yetkiler kralın elindedir. Monarşiden
farklı olarak otokraside, yönetim miras yoluyla değil, kişiler tarafından ele
geçirilmiştir.
Sasaniler Orta Çağ’da
hangi bölgelerde etkili olmuştur?
226 yılnda Erdeşir tarafından kurulan
Sasaniler, Kafkasya, Mezopotamya ve İran’a hükmetmiştir. Başkentleri Medain (Ktesiphon)
idi.
Sasani İmparatorluğunu
kimler yıktı?
Sasaniler, Hz. Ömer Dönemi’nde yapılan
Nihavend Savaşı’nda yenilmiş ve 651 yılında yıkılmıştır.
Feodalite nedir?
Batı Roma İmparatorluğu’nun yıkılma
sürecine girmesiyle kıtlık ve savaş korkusu halkın can ve mal güvenliği
endişesine kapılmasına neden oldu.
Bundan sonra halk yaşadıkları
bölgelerin büyük malikânelere sahip lordlarına sığınmaya başladı.
Feodalite güçlü savaş lordlarının
egemen güç kabul edildiği, zayıfların kendilerini efendilerine emanet ederek
karşılığında sadakatle hizmet sözü verdikleri bir toplum yapısıdır.
Lordlar, kendisine sığınan köylü
sınıfını korumak ve topraklarına toprak katabilmek için sadık bir silahlı güce
ihtiyaç duymuştur. Bu profesyonel savaşçılara şövalye adı verilirdi.
Moğol
İmparatorluğu’ndaki kurultay hakkında bilgi veriniz.
Moğol
İmparatorluğu’nda kurultay adında bir danışma meclisi vardır. Bu kurultaydaki
görevliler soylu oluşlarına göre değil liyakat esasına göre seçilmiştir.
Aşağıda
verilen devletlerin temel geçim kaynaklarını yazını.
Doğu Roma: Bizans İmparatorluğu’nda hayat ve geçim tarzı
ticarete dayanmaktadır.
Sasaniler: Sasani Devleti’nde ekonomi tarıma dayanmaktadır
Moğol İmparatorluğu: Halkın ana
geçim kaynağı hayvancılık olmuştur.
Moğol
ordusu hakkında bilgi veriniz.
Moğol ordusu gönüllü birliklerden oluşmaktadır.
Moğol ordusu, Mete Han’ın geliştirdiği onlu teşkilata
uygun olarak on, yüz, bin ve on bin şeklinde bölümlere ayrılmıştır.
Bu ordu hafif süvari birliklerinden oluştuğu için hızlı
hareket kabiliyetine sahiptiler.
9.3.2.
Orta Çağ’da tarım ve ticaretin yaygın ekonomik faaliyetler olduklarını
örneklerle
açıklar.