Eski Çağ’da Yönetenler ve Savaşanlar konusu ile ilgili yazılı soruları ve cevapları hazırladık. 9. sınıf tarih dersi 2. ünitesi yazılıya hazırlık sorularımız MEB maarif model ile uyumludur. Güncel müfredata göre hazırladığımız Eski Çağ medeniyetleri yazılıya hazırlık çalışmamız sayesinde çözmediğiniz soru kalmayacak. Tarih öğrenmenin faydaları konusu ile ilgili hazırladığımız açık uçlu ve kısa cevaplı soruları tarih öğretmeni arkadaşlarımız 9. sınıf tarih dersi yazılılarında kullanabilirler. 9. sınıf tarih dersi yazılı soruları, Bloom Taksonomisinin farklı düzeylerine göre hazırlanmıştır (bilgi, anlama, uygulama, analiz, sentez, değerlendirme).
Eski Çağ’daki farklı medeniyetlerin yönetim ve ordu sistemlerini özetleyebilme yazılıya hazırlık soruları
Eski Çağ’da Yönetenler ve Savaşanlar
Bilgi Düzeyi
Mezopotamya, tarih boyunca birçok medeniyete ev sahipliği yapmış önemli bir bölgedir.
Soru: Mezopotamya coğrafi olarak hangi iki nehir arasında yer almaktadır?
Cevap Anahtarı: Fırat ve Dicle Nehirleri
Soru: Anadolu medeniyet havzasında kurulan devletler hangileridir.
Cevap Anahtarı: 1- İyonyalılar 2- Lidyalılar 3- Frigyalılar 4- Hititler 5- Urartular
Soru: Mezopotamya medeniyet havzasında kurulan devletler hangileridir.
Cevap Anahtarı: Sümerler, Akadlar, Babiller ve Asurlular
Türkistan, Türklerin yaşadığı bölge olarak bilinir.
Soru: Türkistan coğrafi olarak hangi bölgeleri kapsamaktadır?
Cevap Anahtarı: Kuzeydoğuda Baykal Gölü ve güneybatıda Gobi Çölü’nden başlayıp batıda Hazar Denizi’ne kadar uzanan bölge
Soru: Sümer ordusunda hangi askerî birlikler bulunmaktaydı?
Cevap Anahtarı: Savaş arabası birlikleri ve piyadeler
Anlama Düzeyi
“Mısır, Nil’in bir armağanıdır.”
Soru: Heredotos bu sözüyle neyi vurgulamak istemiştir?
Cevap Anahtarı: Mısır medeniyetinin gelişmesinde ve varlığında Nil Nehri’nin hayati öneme sahip olduğunu belirtmiştir.
Sümer şehir devletleri arasında sık sık çatışmalar yaşanmıştır.
Soru: Sümer şehirlerinin surlarla çevrilmesinin temel sebebi nedir?
Cevap Anahtarı: Kentler arasındaki sınır anlaşmazlıkları nedeniyle yaşanan uzun süren savaşlardan korunmak
Eski Mısır’da firavunlar tanrının yeryüzündeki temsilcisi olarak görülmüştür.
Soru: Firavunlar adına piramitler inşa edilmesinin bu inançla nasıl bir bağlantısı olabilir?
Cevap Anahtarı: Tanrının yeryüzündeki temsilcisi olarak görülen firavunların ölümsüzlüğüne olan inanç ve tanrısal gücünün simgesi olarak piramitler inşa edilmiştir.
Uygulama Düzeyi
Asya Hunları, atlı okçulukta üstündü.
Soru: Bu becerinin Asya Hunlarının savaş stratejilerine ve askeri başarılarına nasıl bir etkisi olmuş olabilir?
Cevap Anahtarı: Atlı okçuluktaki üstünlük, Hunlara savaşlarda hızlı manevra kabiliyeti ve etkili saldırı gücü sağlamış, düşmanlarına karşı önemli bir avantaj elde etmelerini mümkün kılmıştır.
Roma Devleti, geniş bir coğrafyada hakimiyet kurmuştur.
Soru: Roma ordusunun yapısı ve taktikleri, bu genişlemenin nasıl sağlandığı konusunda bize neler söyleyebilir?
Cevap Anahtarı: Roma ordusunun disiplini, organizasyonu, gelişmiş silahları ve taktikleri, geniş bir coğrafyada fetihler yapmalarını ve hakimiyetlerini sürdürmelerini sağlamıştır.
Analiz Düzeyi
Mısır ordusu, paralı askerleri ve köle savaşçıları da bünyesinde barındırıyordu.
Soru: Mısır ordusunun bu yapısının avantajlarını ve dezavantajlarını analiz ediniz. Cevap Anahtarı: Paralı askerler ve köle savaşçılar, orduya hızlı bir şekilde takviye sağlama ve askeri gücü artırma avantajı sunarken, sadakat eksikliği ve isyan potansiyeli gibi dezavantajlar da taşıyordu.
Akad kralı Naramsin, kendisini “Dört Bir Yanın Hükümdarı” ve “Evrenin Kralı” gibi unvanlarla adlandırmıştır.
Soru: Naramsin’in bu unvanları kullanmasının Akad Devleti’nin egemenlik anlayışı ve siyasi hedefleri hakkında ne gibi bilgiler verdiğini analiz ediniz.
Cevap Anahtarı: Naramsin’in kullandığı unvanlar, Akad Devleti’nin Mezopotamya sınırlarını aşarak daha geniş bir coğrafyada hakimiyet kurmayı hedeflediğini ve evrensel bir imparatorluk anlayışına sahip olduğunu göstermektedir.
Değerlendirme Düzeyi
Roma ordusu, kaplumbağa dizilişi (Testudo taktiği) gibi etkili savunma taktikleri kullanmıştır.
Soru: Bu taktiğin avantajlarını ve dezavantajlarını değerlendirerek, Roma ordusunun askeri başarısına olan etkisini açıklayınız.
Cevap Anahtarı: Kaplumbağa dizilişi, düşman saldırılarına karşı etkili bir savunma sağlamış ve Roma ordusunun kayıplarını azaltmıştır. Ancak bu taktik, hareket kabiliyetini kısıtlamış ve saldırı gücünü zayıflatmıştır.
Asya Hun Devleti’nde taht kavgaları sık sık yaşanmıştır.
Soru: Taht kavgalarının, Asya Hun Devleti’nin siyasi istikrarı ve uzun vadeli başarısı üzerindeki etkilerini değerlendiriniz.
Cevap Anahtarı: Taht kavgaları, Asya Hun Devleti’nde yönetimde istikrarsızlık yaratmış, iç çekişmelere yol açmış ve devletin zayıflamasına sebep olmuştur. Bu durum, Hunların uzun vadeli başarısını ve istikrarını olumsuz etkilemiştir.
Kurultayın, Asya Hun Devleti’nin yönetim sistemindeki rolünü ve önemini değerlendiriniz.
Cevap Anahtarı: Kurultay, Asya Hun Devleti’nde önemli kararların alındığı, hükümdarın danışmanlarıyla görüştüğü, halkın ve hayvanların sayımının yapıldığı bir meclisti. Kurultay, Hunların yönetim sisteminde demokratik unsurların varlığına işaret etmekte ve hükümdarın mutlak gücünü sınırlandırmaktadır.
KISA SORU CEVAP ÇALIŞMASI
Eski Çağ’da Yönetim ve Ordu Sistemleri
Benzer medeniyet özelliklerinin görüldüğü bölgeye ne ad verilir?
Benzer medeniyet özelliklerinin görüldüğü bölgeye medeniyet havzası denir.
Mezopotamya Medeniyet Havzası
Mezopotamya adı nereden gelmektedir ve hangi bölgeyi ifade eder?
Mezopotamya adı Eski Yunanca “nehirler arası” anlamına gelmekteydi ve Fırat ve Dicle nehirleri arasındaki bölgeyi adlandırmak için kullanılmaktaydı.
Mezopotamya’nın tarih boyunca birçok medeniyete ev sahipliği yapmasının sebepleri nelerdir?
Bölge suyun bol olduğu bereketli topraklara sahip olması ve ticaret yolları üzerinde bulunması sebebiyle tarih boyunca birçok medeniyete ev sahipliği yapmıştır.
Mezopotamya’da yaşamış olan bazı medeniyetleri sıralayınız.
Sümerler, Akadlar, Babiller ve Asurlular gibi birçok medeniyet Mezopotamya’da yaşamıştır.
“Bereketli Hilal” nedir ve önemi nedir?
Mezopotamya, Nil Vadisi ve Levant ile birlikte “Bereketli Hilal” olarak adlandırılan bölge, insanlık tarihinin ilk yerleşik hayata geçişlerin yaşandığı yerlerden biri olarak kabul edilir.
Sümerler
Sümerlerin dünya uygarlığına en önemli katkısı nedir?
MÖ 4000-2350 yılları arasında yaşamış olan Sümerler, yazı başta olmak üzere dünya uygarlığına birçok alanda katkıda bulunmuşlardır.
Sümerlerin siyasi organizasyonu nasıldı ve yöneticileri kimlerdi?
Kent Devletleri şeklinde organize olan ve başlarında ensi veya patesi adı verilen yöneticiler bulunan bu kentler sürekli olarak birbiriyle mücadele halinde olmuşlardır.
En önemli Sümer şehirleri hangileridir?
Güney Mezopotamya’da Basra Körfezi’nin kuzeyinde yer alan bu kentlerin en önemlileri: Uruk, Ur, Kiş, Umma, Nippur, Lagaş, Eridu, İsin ve Larsa’dır.3
Sümerlerin siyasi güçlerini kaybetmelerine sebep olan olay nedir?
Sami kökenli Akadlı Sargon’un Uruk kralı Lugalzagesi’yi yenilgiye uğratarak yönetimi ele geçirmesiyle birlikte Sümerler siyasi güçlerini kaybetmişler, ancak kültürel anlamda uzun bir süre Mezopotamya’da var olmaya devam etmişlerdir.
Sümer ordularının yapısı ve kullandıkları savaş aletleri nelerdir?
Savaş arabalı askerler ve piyadelerden oluşan Sümer ordularında kullanılan savaş aletleri ok, yay, balta, mızrak, kalkan ve miğferdir. Sümerlerde askerler üniforma benzeri kıyafetler giyip aynı türde silahlar kullanmıştır.
Akadlar
İmparatorluk adı verilen sistemin temellerini hangi uygarlık atmıştır?
MÖ 2350-2150 yılları arasında varlığını sürdüren Akadlar İmparatorluk adı verilen sistemin temellerini atmışlardır.
Sargon ve Naram-sin’in Anadolu seferine ilişkin kayıtların önemi nedir?
Sargon ve Naram-sin’in Anadolu’ya düzenlediği sefere ilişkin kayıtlar Anadolu tarihi hakkındaki ilk yazılı kayıtları oluşturmaktadır.
Akad İmparatorluğu’nun başkenti neresidir ve yıkılışına sebep olan olay nedir?
Başkenti Agade (Irak) olan Akad İmparatorluğu Zagroslardan gelen Gutiler tarafından yıkılmıştır.
Akad ordusunun yapısı ve zayıflama sebepleri nelerdir?
Akadlar ilk daimî orduyu kurmuş fakat ordu ihtiyaçlarının karşılanması için düzenli bir sistem kurmamışlardı.
Ordu ihtiyaçlarının karşılanmasında süreklilik sağlanamayınca devlet, askerî gücünü kaybetmiş ve dağ kavimlerinin saldırıları sonucu yıkılmıştı.
Asurlar
Asurlar ne zaman kurulmuştur, devlet adını nereden almıştır?
Asurlular, MÖ 21. yüzyılda kent devleti olarak kurulmuştu. Asurlular adını, adına bir kent kurdukları Tanrı Aşşur’dan gelmekteydi.
Asurların Anadolu medeniyetlerine sağladığı en önemli katkı nedir?
Kuzey Irak dolaylarında hakimiyet kuran Asurlular Anadolu’da ticaret kolonileri kurmuşlar ve yazıyı Anadolu’ya getirmişlerdi.
Asurları kimler yıkmıştır?
Asurlular MÖ 612 dolaylarında Med ve Babil saldırıları neticesinde başkent Ninive’nin düşmesiyle yıkılmışlardır.
Babiller
Babillerin ortaya çıkış dönemi ve en önemli hükümdarları kimdir?
MÖ 20. yüzyılda Babil kenti etrafında ortaya çıkan Babillilerin en önemli hükümdarlarından olan Hammurabi, yaptığı reformlarla öne çıkmıştır.
Babillerin kültürel katkıları nelerdir?
Kültürel anlamda Mezopotamya’yı etkilemiş olan Babilliler, asma bahçeler inşa etmişlerdir.
Babilleri hangi medeniyet yıkmıştır?
Perslerin durdurulamaz yükselişi ile MÖ 539 yılında yıkılarak tarih sahnesinden silinmişlerdir.
Mısır Medeniyet Havzası
Mısır medeniyetinin coğrafi özellikleri nelerdir?
Mısır, Nil Nehri’nin etrafında ortaya çıkmış bir medeniyettir. Kuzeyinde Akdeniz, güneyinde Nubia’nın yer aldığı Mısır medeniyeti havzası doğu ve batı yönünde çöllerle çevrilidir. Bu da bölgenin saldırılardan uzak kalmasına olanak sağlamıştır. Nil’in etrafındaki alanlarda ve Delta’da yapılan tarım medeniyetin büyümesinde etkili olmuştur.
Eski Mısır tarihinin başlangıç ve bitiş dönemleri nelerdir?
Eski Mısır tarihi, kurucu kralları kabul edilen Menes (Narmer)’in MÖ 3050’de iktidarıyla başlamakta ve MÖ 30’da Ptolemaios (Batlamyus) hanedanlığının Roma tarafından yıkılmasıyla sona ermektedir.
Giza piramitleri sonrası Mısır’da benzer yapıların yapılmamasının sebebi nedir?
Eski Mısır uygarlığının en merak edilen eserlerinden olan Giza piramitleri IV. Hanedan zamanında inşa edilmiştir. Aşırı maliyetli olması sebebiyle sonraları bu tarz imar faaliyetleri yapılmamıştır.
Mısır kralları hangi ünvanı kullanmışlardır?
Mutlak güce sahip olan Mısır kralları MÖ 15. yüzyıldan sonra firavun ünvanını kullanmaya başlamışlardı ve adlarına anıtsal mezarlar (piramitler) inşa edilmiştir. Mısır kralları, zamanla tanrının yeryüzündeki temsilcisi olarak kabul edilmeye başlanmış ve tanrısallaştırılmıştı.
Mısır ordusunun yapısı ve zaman içinde geçirdiği değişimler nelerdir?
Mısır ordusu başlangıçta valilerin topladığı milis kuvvetlerden oluşmuştu. Sürekli savaş hâli içinde olmayan devlette düzenli bir orduya da ihtiyaç duyulmamıştı. Fakat iç kargaşa ve isyanlardan ders alınarak gençlerden oluşan bir ordu kurulmuştu. Mısır ordusunda paralı askerler ve köle savaşçılar da kullanılmıştı. Ayrıca sınır güvenliği için tehdit unsuru olan konargöçer savaşçılar orduda istihdam edilerek tehlike kaynağı olmaktan çıkarılmıştı.
Mısır ordusunda kullanılan silahlar ve teçhizatlar nelerdir?
Orduda kullanılacak metal silahların üretimi için bakır yönünden zengin olan bölgeler ele geçirilmişti. Savaş aleti olarak ok, mızrak, kama ve kalkan kullanılmıştı. Mısır ordusunu çağdaşlarından güçlü kılan, bu metal silahları yanında atlı savaş arabalarıydı. Kızıldeniz’de güvenliği sağlamak için de gemiler inşa edilmişti.
Anadolu Medeniyet Havzası
Anadolu’nun coğrafi konumu ve etkilendiği medeniyet havzaları hakkında bilgi veriniz?
Asya’nın en batısında yer alan Anadolu’ya Romalılar güneşin doğduğu yer anlamına gelen Anatolia adını vermişlerdir. Anadolu medeniyet havzası; Mezopotamya, Mısır ve Akdeniz medeniyet havzalarından etkilenmiştir.
Anadolu’nun coğrafi önemini açıklayınız.
Ticaret yolları üzerinde kıtaları birbirine bağlayan Anadolu, önemli su kaynaklarına, tarım arazilerine ve yer altı kaynaklarına da sahiptir.
Hititler
Hititlerin kökenleri nereye dayanır?
Hititlerin kökeni, Anadolu’nun en eski toplumlarından olan Hattilere dayanır. Hititler kendilerini Hattili anlamına gelen Hititli olarak adlandırmıştır.
Hitit İmparatorluğu nerede, ne zaman kuruldu?
Hititler, MÖ 17. yüzyıl ile 12. yüzyıl arasında Çorum’da yer alan Hattuşaş merkezli büyük bir imparatorluk kurmuşlardır.
Hitit İmparatorluğu’nun askeri gücü ve genişlemesi nasıl gerçekleşti?
Topraklarını Mezopotamya’ya kadar genişleterek o dönemin en büyük imparatorluklarından birini oluşturmuşlardır.
Kadeş Savaşı kimler arasında ve ne zaman yapıldı? Sonuçları nelerdir?
Hititler Mısırlılarla MÖ 1274’te Kadeş Savaşı’nı gerçekleştirmişler, ancak iki taraf birbirine kesin bir üstünlük sağlayamamıştır. Bundan sonrası Hitit Mısır ilişkileri yumuşama göstermiş ve iki devlet arasında Kadeş Barışı yapılmıştır.
Kadeş Antlaşması’nın önemi nedir?
Bu antlaşma tarihin bilinen ilk antlaşmasıdır.
Hitit krallarının yetkileri ve unvanları nelerdir?
Hitit kralları öldükten sonra tanrı olarak anılmış, kralların ruhlarına kurbanlar sunularak ayinler yapılmıştır. Kral öldükten sonra onun soyundan gelen vârisi tahta çıkmıştır. Güney Batı Asya ve Mısır’la etkileşimin artması sonucu Hitit krallarının yetki ve otoritesi genişlemişti. Krallar; büyük kral, imparator ve tanrının gözdesi gibi ünvanlarla anılmıştır. Krallar, Fırtına Tanrısı’nın yeryüzündeki temsilcisi olarak başrahip ve başkomutan ünvanlarına sahiptir.
Hitit Devleti’ndeki yönetim sistemi ve önemli görevliler kimlerdir?
Hitit Devleti’nde memurlar idarî, askerî ve dinî işlerden sorumludur. Üst düzey görevlilerin bulunduğu Pankuş adı verilen bir meclis vardır. Sorumlulukları oldukça geniş olan ve bütün işlerinde krala karşı sorumlu olan başyardımcı konumundaki saray görevlisi, kral adına başkent Hattuşaş’a uzak olan sınır bölgelerini idare etmiştir.
Hitit ordusunun yapısı ve temel unsurları nelerdir?
Hitit ordusunun başat unsurları piyadeler ve savaş arabalı askerlerdir. Piyadeler, savaş arabalı askerlere nispetle daha kalabalıktır. Piyadelerin temel birliği, hür erkekler arasından askerî mesleğe girenler ve imparatorluğun çeşitli bölgelerinden askere kaydedilenlerden oluşmuştur. Savaşlarda asıl vurucu unsurlardan olan piyadeler aynı zamanda sınırlardaki kalelerin güvenliğini sağlamak ve isyanları bastırmakla görevlidir.
Hitit ordusunda kullanılan silahlar ve savaş taktikleri nelerdir?
Hitit askerleri savaş aleti olarak pala ve baltanın yanı sıra uzun mızraklar da kullanmıştır. Hitit ordusunda kullanılan silahlar bronzdan imal edilmiştir. Hitit ordusu, düşman kuvvetlerine savaş arabalarıyla saldırarak onları zayıflattıktan sonra esas darbeyi piyadelerle indirmiştir.
Hititlerin Kadeş şehrini savunması ve Mısır ile yaptığı antlaşma nedir?
Hititler günümüzde Suriye sınırlarında kalan Kadeş şehrini Mısır’a karşı savunmuş ve savaştan bir süre sonra iki büyük devlet arasındaki ilk barış antlaşması olan Kadeş Antlaşması’nı imzalamıştır.
Hitit devletinin neden bir imparatorluk olduğu söylenebilir?
Hitit ülkesinin bir imparatorluk olduğunu söyleyebiliriz. Bugüne değin “imparatorluk” terimi şu durumları tanımlamak için kullanılmıştır:
a) Bir merkezi iktidarın geniş toprakları ve birkaç toplumu içine alıp, askeri fetihlerle ve zor kullanarak onlara egemen olması, uyruğuna aldığı ülkelerin üretim fazlasından yararlanması;
b) Üstün bir idari çerçevenin varlığı. Öyleyse Hitit devleti daha önce olmasa da, en azından yaklaşık 1400’den itibaren kesinlikle bir imparatorluktu.
İyonyalılar
İyonyalılar hangi medeniyet havzasından etkilenmiş bir Anadolu medeniyeti olarak kabul edilir?
İyonyalılar, Avrupa medeniyet havzasından etkilenmiş olan bir Anadolu medeniyeti olarak kabul edilmiştir.
İyonyalılar hangi dönemde ve nerede şehir devletleri olarak örgütlenmişlerdir?
MÖ 13. yüzyılda Anadolu’nun batısında Büyük ve Küçük Menderes havzalarında şehir devletleri olarak örgütlenmişlerdi
İyonyalıların zenginleşme sebebi nedir?
Uzak bölgelerde kurdukları ticaret kolonileri sayesinde zenginleşmişlerdir.
Bazı önemli İyon şehirlerini sıralayınız.
Ephesus (Efes), Miletus (Milet), Teos, Phocaea (Foça), Smyrna (İzmir), Samos (Sisam) ve Chios (Sakız) İyonya kentlerinden bazılarıdır.
Urartular
Urartuların kökeni ve ilk siyasi yapıları nasıldı?
Hurri kökenli bir topluluk olan Urartular başlangıçta Uruatri ve Nairi adı verilen birçok küçük krallıktan oluşuyordu.
Urartular hangi dönemde ve coğrafyada devlet kurdular?
MÖ 9. yüzyılda Doğu Anadolu, Güney Kafkaslar ve kuzey İran’ı da içerisine alan coğrafyada bir devlet kuran Urartular tarihleri boyunca Asur başta olmak üzere çeşitli düşmanlarla mücadele etmişlerdir.
Urartu Devleti’nin başkenti ve günümüze kadar ulaşan yapıları nelerdir?
Başkentleri Tuşpa (Van) olan Urartu Devleti’nin inşa ettiği kaleler, saraylar, tapınaklar ve su kanalları günümüze kadar ulaşmıştır.
Urartu Devleti’nin yıkılışına sebep olan olay nedir?
Urartu Devleti, MÖ 6. yüzyılda İran’dan gelen Medler tarafından yıkılmıştır.
Frigler
Friglerin Anadolu’ya gelişleri ve devlet kurdukları dönem nedir?
Ege göçleri neticesinde Anadolu’ya gelip yerleşen Frigler MÖ 8. yüzyılda Sakarya Nehri çevresinde Frig Devleti’ni kurmuşlardır.
Friglerin başkenti ve en önemli kralı kimdir?
Friglerin başkentleri ismini kurucu kral Gordios’dan alan Ankara sınırları içerisindeki Gordion’dur. Friglerin en önemli kralı efsanelere de konu olan Midas’tır.
Frig Devleti’nin yıkılışına sebep olan olay nedir?
Frig Devleti, Kafkasya’dan gelen Kimmerler tarafından MÖ 7. yüzyılda yıkılmıştır.
Lidyalılar
Lidya Devleti nerede kuruldu, başkenti neresidir?
MÖ 7. yüzyılda Gediz Ovası’nda kurulan Lidya Devleti’nin başkenti Sardes’tir (Salihli).
Lidyalıların dünya tarihi açısından en önemli özelliği nedir?
Parayı kullanan ilk topluluk olan Lidyalılar devrin en önemli ticaret güzergahlarından birisi olan Kral Yolu’na ve zengin altın kaynaklarına sahip olması sayesinde önemli bir zenginliğe ulaşmışlardı.
Lidya Devleti’nin yıkılışına sebep olan olay nedir?
Lidya devleti MÖ 546 yılında Pers Kralı Kryos (Kirus) tarafından yıkılmıştır.
Avrupa Medeniyet Havzası
“Avrupa” adının kökeni ve coğrafi konumu nedir?
Sami dillerinde güneşin battığı yer anlamındaki “erep” kelimesinden türeyen bu ad Yunancada Europa hâlini almış ve Adalar Denizi’nin batısındaki ülkeler için kullanılmıştır. Avrupa, kuzeyde Arktik Okyanusu, batıda Atlantik Okyanusu, güneyde Akdeniz ve doğuda Asya ile çevrili bir kıtadır.
Avrupa’nın tarih öncesi dönemlerden itibaren önemi nedir?
Kıta, tarih öncesi devirlerden itibaren insanoğluna ev sahipliği yapmış, Yunan ve Roma gibi köklü medeniyetler meydana getirmiştir.
Yunan Şehir Devletleri
Yunan şehir devletlerinin ortaya çıkış yeri ve Avrupa medeniyetine katkıları nelerdir?
Ege denizinin etrafındaki alanda ortaya çıkan Yunan şehir devletleri, Avrupa medeniyetinin oluşmasına önemli katkılarda bulunmuşlardır.
Atina ve Sparta şehirlerinin rekabetleri hakkında neler söylenebilir?
Bu şehirlerden Atina ve Sparta bölgede öne çıkan iki önemli kentdir. Bu şehirler dış tehditlere karşı birlikte hareket ederken, barış zamanlarında genellikle birbirleriyle çekişme halinde olmuşlardır.
Atina ve Sparta’nın askeri yapıları hakkında bilgi veriniz.
Atina Şehir Devleti’nin gücü bir donanması varken Spartan’ın piyadelerden oluşan kara ordusu vardı.
Yunan şehir devletlerinin birlik sağlamasının önündeki engel nedir?
Atina-Sparta rekabeti birçok savaşa sebep olduğundan Yunan şehir devletlerinin aralarında birlik sağlaması uzun bir süre mümkün olamamıştır.
Romalılar
Roma Krallığı’nın kuruluş tarihi ve Cumhuriyet’e geçiş dönemi nedir?
MÖ 756’da temelleri İtalya’da atılan Roma Krallığı MÖ 509 yılında bir ihtilalle Cumhuriyet’e dönüşmüştür.
Roma Cumhuriyeti’nin İmparatorluğa dönüşüm tarihi ve Roma’nın siyasi yapısı nasıldı?
Roma’da Cumhuriyet Dönemi MÖ 27’de yerini imparatorluğa bırakmıştır. Roma, bu iki dönemde sınırlarını genişleterek eyaletlerden oluşan küresel bir devlet olmuştur. Sahip olduğu topraklarla bağını güçlü tutmak için iyi organize olmuş yollar inşa etmiştir.
Roma Devleti nasıl yıkılmıştır?
Roma Devleti, Kavimler Göçü’yle birlikte Doğu- Batı olarak ikiye ayrılmıştı. Batı Roma, Vizigot ve Vandal saldırıları sonucu zayıflayarak MS 476’da yıkılmış; Doğu Roma ise Fatih Sultan Mehmet’in 1453’te İstanbul’u fethiyle son bulmuştur.
Roma’nın ilk dönemlerindeki siyasi yapısı ve yurttaşlık hakları nasıldı?
Şehir devleti ölçeğinde olduğu dönemde krallıkla yönetilmişti. Roma Devleti, 300 klandan oluşmuştu ve yalnızca bu klanlardan birine üye olan yetişkin erkekler yurttaşlık haklarına sahipti. Bu klanlardan birine mensup olmayanlar siyasi haklara sahip olmadıkları gibi askerlik de yapamazlardı.
Roma’nın Cumhuriyet dönemindeki yönetim sistemi hakkında bilgi veriniz.
MÖ 509’da cumhuriyet idaresine geçilmişti. Aristokratların egemen olduğu bu sistemde kralın yetkileri iki yüksek devlet memurunda toplanmıştı. Konsül denilen bu yetkililer, idari konularda senatoya danışırlardı.
Roma’nın İmparatorluk dönemindeki yönetim sistemi hakkında bilgi veriniz.
MÖ 27’de İmparatorluk Dönemi başlamıştı. Bu yönetim sisteminde hükümdarın yetkileri artmış, senatonun etkisi ise azalmıştı. Zamanla yönetim sistemi mutlak monarşiye benzer bir hâl almıştı.
Roma İmparatorluğu’nda Hristiyanlık ne zaman ve neden resmi din ilan edildi?
Paganizmin hâkim din olduğu ve başta Casear (Sezar) olmak üzere hükümdarların başrahip ünvanını kullandığı Roma İmparatorluğu’nda Hristiyanlık ilk ortaya çıktığında devlet tarafından yasaklanmıştı. Sonraları Roma’nın evrensel imparatorluk anlayışına katkıda bulunacağı düşünüldüğünden 380’de resmî din olarak kabul edilmişti.
Roma ordusunun yapısı hakkında bilgi veriniz.
Roma Devleti; güçlü, düzenli ve disiplinli bir orduya sahipti. Ordunun çoğunluğu piyadelerden oluşmuş ve her Roma yurttaşı asker kabul edilmişti. Zamanla askere daha fazla ihtiyaç duyulması üzerine paralı asker istihdamı da başlamıştı. Roma ordusu lejyon adı verilen askerî birliklerden oluşmuş, askerler de lejyoner olarak adlandırılmıştı.
Roma lejyonerlerinin teçhizatları ve savaş taktikleri nelerdir?
Çoğunluğu piyade olan lejyonerler, zırh, miğfer ve yakın dövüş silahlarıyla donanmıştı. Roma askerleri kullandıkları miğfer, zırh, kılıç ve kalkanlar sayesinde rakip ordular karşısında avantaj sağlamıştı. Üstten ve yanlardan gelebilecek saldırılara karşı Roma piyadelerinin kalkanlarını kullanarak korunmasını sağlayan savunma taktiği, kaplumbağa düzeni olarak adlandırılmıştı.
Makedonya
Makedon Devleti’nin temelleri ne zaman atıldı?
MÖ 12. yüzyıldaki Dor göçleri ile temelleri atılan Makedon Devleti, II. Philip ile güçlü bir ordu kurmuş ve Yunanistan’ın büyük bir bölümüne hakim olmuştur. Fakat Philip’in ölümüyle birlikte tekrar isyanlar başlamıştır.
Büyük İskender’in askeri başarıları ve Helenistik kültürün oluşumu nasıl gerçekleşti?
Oğlu Alexander (Büyük İskender) MÖ 4. yüzyılda Yunan şehir devletlerinde tekrar düzeni sağladıktan sonra doğuya yönelmiştir. Pers Devleti’ne son vermiş, Asya’nın güneyinde İndus Vadisi’ne kadar olan toprakları ve Afrika’da Mısır’ı ele geçirmiştir. Doğu ve Batı kültürünü birleştirerek sentez bir kültür (Helenistik) meydana getirmiştir.
İskender’in ölümünden sonra Makedonya devletinde hangi gelişmeler yaşandı?
İskender’in ölümünden sonra toprakları Diadohlar adı verilen komutanları arasında bölüşülmüş ve zamanla Roma hakimiyetine girmiştir.
Türkistan Medeniyet Havzası
Türkistan adı nereden gelmektedir ve coğrafi konumu nedir?
İranlılar ve Araplar, Türklerin yaşadığı Orta Asya’yı “Türk yurdu” anlamına gelen Türkistan olarak adlandırmışlardı. 6. yüzyılda Batılılar tarafından Turkhia (Türkiye) olarak adlandırılmış olan bölge, kuzeydoğuda Baykal Gölü, güneybatıda Gobi Çölü’nden başlayıp batıda Hazar Denizi’ne kadar uzanmaktadır.
Türklerin yaşam tarzı ve siyasi organizasyonları nasıldı?
Türkistan’da genellikle konargöçer hâlde yaşayan Türkler, kağanın liderliğinde boy federasyonu şeklinde örgütlenmişlerdi. Konargöçer hayatın etkisiyle teşkilatçı bir yapıya sahip olmuşlardı.
İskitler
İskitlerin göç etmelerinin sebebi nedir?
Konargöçer bir topluluk olan İskitler MÖ 9. yüzyılda Türkistan’da baş gösteren kıtlık ve kuraklık sebebiyle Hiung-nular’la (Hunlar) giriştikleri mücadeleyi kaybederek önce Karadeniz’in kuzeyine göçmüşlerdir.
İskitlerin askeri alandaki başarıları ve Anadolu ve Mezopotamya’ya etkileri nelerdir?
Atı, savaş alanlarında çok etkili kullanan İskitler sonra batıya ve güneye doğru hareketle Anadolu ve Mezopotamya’da süvari birliklerinin kullanılmasına öncülük etmişlerdir. İskitler, Anadolu ve Mezopotamya’nın siyasi ve demografik yapısını da etkilemişlerdir.
Asya Hunları
Asya Hun Devleti’nin kuruluş tarihi ve Türklerin Asya’daki ilk devleti olma özelliği nedir?
MÖ 220 yılında kurulan Asya Hun Devleti, Türklerin Asya’nın içlerinde kurdukları bilinen ilk devlettir.
Mete Han dönemindeki askeri başarılar nelerdir?
MÖ 209 yılında Mete’nin Kağan olması ile Asya Hunları seferler düzenleyerek Çin İmparatorluğu’nu yenilgiye uğratılmıştır.
Asya Hun Devleti’nin Türk tarihi açısından önemi nedir?
Asya Hun Devleti tarihi, Türk tarihi açısından ordu yapılanmasından devlet teşkilatına kadar birçok alanda ilklerin ortaya konulduğu devirdir.
Asya Hun Devleti’nin yıkılışına sebep olan olaylar nelerdir?
Asya Hunları Çin entrikalarının da etkisiyle artan taht kavgaları sonucunda güney ve kuzey olmak üzere ikiye ayrılmıştı. Sonrasında hem komşularıyla hem de Çin’le olan mücadeleler neticesinde yıkılmıştır.
Eski Türklerde devletin temel unsurları nelerdir?
Eski Türkçede “il” terimiyle adlandırılan devletin “bağımsızlık, vatan, halk ve töre” olmak üzere dört temel unsuru vardır.
Asya Hun Devleti’ndeki hükümdarların unvanları nelerdir?
Teoman ve sonraki hükümdarlar; şanyü, kağan ve han gibi ünvanlar kullanmıştır.
Asya Hun Devleti’ndeki meclisin adı nedir?
Hükümdar yönetimle ilgili kararlar alırken “toy” veya “kurultay” adındaki meclise danışmıştır.
Asya Hun Devleti’nde askerlik ve ordu sistemi nasıldı?
Asya Hun Devleti’nde askerlik özel bir meslek olarak görülmemiş, orduda ücretli asker istihdam edilmemiştir. Bütün idari görevliler aynı zamanda orduda komutanlık yaptığı için askerî disiplin devlet mekanizmasına da yansımıştır.
Mete Han’ın ordu sistemindeki reformları ve Türk Silahlı Kuvvetleri’nin kuruluş yılı arasındaki bağlantı nedir?
MÖ 209 yılında devletin başına geçen Mete Han ordu sisteminde reformlar yapmıştır. Bu yıl, günümüzde Türk Silahlı Kuvvetleri’nin sembolik olarak kuruluş yılı kabul edilmiştir.
Onlu sistemi ilk uygulayan Türk hükümdar kimdir?
Mete Han
