Tarih Kursu KONU ÖZETLERİ 29- I. SÜLEYMAN ( KANUNİ), II. SELİM, SOKULLU MEHMET PAŞA

29- I. SÜLEYMAN ( KANUNİ), II. SELİM, SOKULLU MEHMET PAŞA

I. (KANUNİ SULTAN) SÜLEYMAN DÖNEMİ (1520-1566)

İç İsyanlar
•Yavuz Sultan Selimin hastalığından ölmesi üzerine oğlu I. Süleyman herhangi bir taht kavgasına girmeden padişah olmuştur. Çünkü Yavuzun hayattaki tek oğlu I. Süleyman’dır
•İç İsyanlar;
Canberdi Gazali İsyanı: Memlûk Devletini yeniden kurmak amacıyla ortaya çıkmıştır.
Ahmet Paşa İsyanı: II.vezir Ahmet Paşa yerine İbrahim Paşa sadrazam olunca isyan etti.
•Baba Zünnun İsyanı: Ekonomik temellidir
Kalender Çelebi İsyanı: Din temellidir.

Belgrad’ın Fethi (1521):
•Macarlardan Belgrat alınmıştır. Belgrat’ın alınmasıyla, Orta Avrupa fetihleri için önemli bir merkez ele geçirilmiştir.

Mohaç Meydan Savaşı (1526):
•Fransa Kralı’nın Kutsal Roma-Germen İmparatorluğu’na karşı Kanuni Sultan Süleyman’dan yardım istemesi üzerine, Kanuni Sultan Süleyman Osmanlı Devleti ordusuna sefer hazırlıklarına başlama emri vermiştir. Kanuni Sultan Süleyman’ın Fransa’ya yardım etmek için giriştiği bu harekattın asıl amacı Macaristan’ı egemenlik altına almaktır. Bu devlet ile yapılan Mohaç Meydan Savaşının Osmanlılarca kazanılması ile Macar Krallığı Osmanlı egemenliği altına alınmış, Osmanlı Devleti, Avusturya ve Kutsal Roma Germen İmparatorluğu ile komşu hâle gelmiştir.

I. Viyana Kuşatması (1529):
•Sebep: Avusturya, Osmanlı yönetimince atanan Macar kralını tanımamış ve Macaristan’a girerek, kendi taraftarı olan birisini Macar Krallığı’nın başına getirmiştir.
•Savaş: Bu olay üzerine Osmanlılar Macaristan’a girmişlerdir. Budin’e giren Osmanlı ordusu eski kralı yeniden Macar tahtına geçirmiş, Avusturya ordusu ise Osmanlı ordusunun karşısına çıkmamıştır.
•Avusturya’yı savaşa zorlamak isteyen Kanuni, Viyana’yı kuşatmış ancak;
•Kış mevsiminin yaklaşması,
•Ağır topların getirilmeyişi,
•Erzağın yetersiz olması gibi sebeplerle kuşatma kaldırılmıştır.

Alman Seferi (1532):
•Sebep: Avusturya’nın Budin’i yeniden işgal etmesi üzerine Almanya Seferi’ne çıkılmıştır.
•Savaş: Avusturya kralı ve Roma-Germen imparatoru Osmanlı ordusunun karşısına çıkmamıştır. Avusturya kralının isteği ile 1533’te İstanbul Antlaşması imzalanmıştır.
•Avusturya, Macaristan’ın içişlerine karışmayacaktı.
•Avusturya, Osmanlı Devleti’ne vergi ödeyecekti.
•Osmanlı sadrazamı ile Avusturya kralı protokolde denk sayılacaktı.
•Bu antlaşma Osmanlı Devleti’nin Orta Avrupa’daki üstünlüğünün bir kanıtıdır. Bu üstünlük 1606 yılında yine Osmanlı Devleti ve Avusturya arasında imzalanacak olan Zitvatorok Antlaşması’yla sona ermiştir.

Akdeniz’deki Faaliyetler:
•Rodos’un Fethi (1523): Anadolu’ya yakın stratejik bir konumda bulunan Rodos adası, St. Jean Şövalyelerinin elinden alınmıştır.
•Cezayir’in Osmanlı Himayesine Alınması (1533): Barbaros Hayreddin Paşa (Hızır Reis) 1533’te kaptanıderya yapılmıştır. Barbaros’un Cezayir beylerbeyi ilan edilmesiyle birlikte, Cezayir bir Osmanlı eyaleti hâline getirilmiştir.


•Preveze Deniz Savaşı (1538):

 Osmanlı donanması Haçlı donanmasına karşı büyük bir başarı kazanmıştır.
Preveze Deniz Savaşı ile, Akdeniz’deki Haçlı üstünlüğü Osmanlılara geçmiştir.
•Trablusgarp’ın Alınması (1551): Trablusgarp ve Bingazi Osmanlı egemenliğine girmiştir.
•Cerbe Deniz Savaşı (1560): Cerbe Adası kuşatılmış ve egemenlik altına alınmıştır.
•Malta Kuşatması (1565): Malta Adası kuşatılmış ancak alınamamıştır.
•Sakız Adası’nın Fethi (1566): Sakız alınarak Batı Anadolu kıyılarının güvenliği artırılmıştır.

Hint Deniz Seferleri:

•Sebepleri:
•Coğrafi keşifler sonucu Baharat Yolu önemini yitirmiş, Avrupalılar Ümit Burnu yoluyla ticaret yapmaya başlamışlardı. Portekizliler Hint Okyanusunda egemenlik kurmuşlardı.
•Hindistan’daki Gücerat Devleti’nin Portekizlilere karşı Osmanlılardan yardım istemesi

•Savaş: Osmanlı Devleti 1538 – 1553 yılları arasında bu bölgeye seferler düzenledi. Portekizlilerle savaştı. Ancak kesin bir üstünlük sağlayamadı. Yemen, Aden, Sudan ve Habeşistan’ın bazı kısımları bu seferler sırasında Osmanlı topraklarına katıldı.


•Hint Deniz Seferleri’nin Başarısız Olmasının Nedenleri;
•Osmanlı donanması ve gemi yapım tekniği okyanus koşullarına uygun değildi.
•Bölgedeki Müslümanlar Osmanlı donanmasına yeterince yardım etmediler.
•Seferlere gereken önem verilmedi.
•Osmanlı denizcileri bölgeyi yeterince tanımıyordu.

Osmanlı- İran ilişkileri (1534- 1555):
•Kanuni zamanında İran’a birkaç sefer düzenlenmiştir.
•İran Şahı’nın barış istemesi üzerine savaşlar sona ermiştir.
•Amasya Antlaşması (1555) imzalanarak barış sağlanmış;
•Tebriz, Bağdat, Erivan Osmanlılara geçmiştir.
•İran’la imzalanan ilk resmî antlaşma Amasya Antlaşması’dır.

Fransa’ya Kapitülasyonların Verilmesi (1535):
•İlk Osmanlı – Fransız ilişkisi, Fransa Kralı I. Fransuva’nın Almanya İmparatoru (Kutsal Roma Germen) Şarlken ile yaptığı savaşta esir düşmesiyle başlamıştı.
•Bunun üzerine Fransuva’nın annesi dönemin en güçlü devleti Osmanlı Devletinden yardım istemişti (1515).
•Kanuni, Macaristan seferine çıkarak Mohaç’da Macarları yenmiş, sonrada Avusturya ve Almanya seferlerine çıkmıştı.

Kapitülasyonların Maddeleri (1535):
•Fransızlar Osmanlı limanlarından serbestçe yararlanabileceklerdir.
•Fransız tüccarlarından alınan gümrük vergisi azaltılacaktır.
•Fransızlarla Türkler arasındaki davalara Osmanlı mahkemeleri bakacak, mahkemede Fransız tercüman bulundurulacaktır.
•Osmanlı topraklarında yaşayan Fransız vatandaşları dinî özgürlüklerine sahip olacaklardır.
•Aynı ayrıcalıklar, Fransa’da faaliyette bulunan Osmanlı tüccarları için de geçerli olacaktır.
•Kapitülasyonlar, her iki ülkenin hükümdarı hayatta olduğu sürece geçerli olacaktır.

Kanuninin Zigetvar Seferi ve Ölümü (1566)
•Avusturya’nın barışı bozarak Osmanlı Devleti’ne bağlı Erdel Beyliği’ne saldırması iki devletin arasını yeniden açtı.
•Kanuni, hasta ve yaşlı olmasına rağmen yeni bir sefere çıkarak Avusturya üzerine yürüdü. Zigetvar Kalesi kuşatıldı.
•Kale kuşatıldığı sırada Kanuni Sultan Süleyman hastalık ve yaşlılık nedeniyle vefat etti (1566).
•Bir süre sonra da fethedildi (1566).

II. SELIM DÖNEMİ (1566 – 1574)

Sokullu Mehmet Paşa
•Kanuninin son iki yılında sadrazam olan Sokullu Mehmet Paşa, bu görevine II. Selim ve III. Murat zamanlarında da devam ettiğinden, I564-1579 yılları arasındaki döneme Sokullu Mehmet Paşa Devri denir.
•Sokullu’nun 1519’da ölümüyle Osmanlı Devletinin Yükselme Devri sona ermiş sayılır.

Kıbrıs’ın Fethi (1571):
•Sebepleri:
•Kıbrıs’ın jeopolitik olarak önemli bir konumda bulunması
•Kıbrıs’taki korsanların Osmanlı ticaret gemilerine zarar vermeleri
•Venediklilerin Kıbrıs için Osmanlı Devleti’ne ödedikleri vergiyi kesmeleri
•Sonuçları:
•Doğu Akdeniz tümüyle Osmanlıların kontrolüne girmiştir.
•Mısır ticaret yolunun güvenliği sağlanmıştır.
•Adada iskân politikası uygulanmış, bazı Türk aileleri adaya yerleştirilmiştir.
•Haçlıların Kıbrıs’ı geri almak istemeleri yüzünden İnebahtı Deniz Savaşı (1571) çıkmıştır.

İnebahtı Deniz Savaşı (1571):

•Sebepleri:
•Haçlıların Kıbrıs’ı geri almak istemeleri
•Papalığın Osmanlılara karşı çağında bulunması
•Sonuçları:
•Don Juan komutasındaki Haçlı donanması, Kaptanıderya Müezzinzade Ali Paşa komutasındaki Osmanlı donanmasını yenmiştir.
•İnbehatı Körfezi’nde yapılan savaşta Osmanlı donanması yakılmıştır.

Osmanlı donanması tarihte dört defa yakılmıştır:
1.1571- İnebahtı Deniz Savaşı (Haçlılar: Kıbrıs’ın alınması üzerine)
2.1770- Çeşme Olayı (Rusya: Küçük Kaynarca Antlaşması öncesi)
3.1827- Navarin Olayı (İngiltere, Fransa, Rusya: Yunan İsyanı Sırasında)
4.1853- Sinop Baskını (Rusya: Kırım Savaşı sırasında)

SOKULLU MEHMET PAŞA’NIN PROJELERİ

Süveyş Kanalı Projesi
•Sokullu Mehmet Paşa Mısır’da bulunan Süveyş’te bir kanal açarak Akdeniz ile Kızıldeniz’i birleştirmek istemiştir. Süveyş Kanalı Projesi’nin Amaçları:
•Akdeniz ile Kızıldeniz’i birleştirmek
•Eski ve yeni ticaret yolları arasında bağlantı kurmak
•Akdeniz ticaretini canlandırmak
•Coğrafi Keşifler’in zararını en aza indirgemek
•Portekiz’in Hint Denizi’ndeki zararlı faaliyetlerini engellemek
•Güney Asya Müslümanları üzerindeki baskıyı ortadan kaldırmak
•Süveyş Kanalı Projesi Sokullu tarafından gündeme getirilmişse de başarılamamıştır. Süveyş Kanalı, ancak 1869’da, İngilizlerce açılabilmiştir.

Don-Volga Projesi

•Sokullu Mehmet Paşa Karadeniz’e dökülen Don nehri ile Hazar Denizi’ne dökülen Volga nehirleri arasında bir kanal açarak iki denizi birleştirmeyi düşündü.
•Böylelikle;
•Rusların Karadeniz’e girmeleri engellenecek,
•İran kuzeyden de kontrol edilecek,
•Orta Asya Türklerine erişilebilecekti.
•Sonuç: Kanalın ancak üçte biri kazılabildi. Rusların saldırıları, Kırım Haninin isteksiz kalması gibi nedenlerle proje gerçekleştirilemedi. Don-Volga Kanalı, ancak 1953’te, Ruslarca açılabilmiştir.

Karadeniz- Marmara Projesi:
•Sokulu Mehmet Paşa İzmit Körfezi’ni Sakarya Nehri ve Sapanca Gölü aracılığıyla Karadeniz ile birleştirerek kereste taşımacılığı yapmayı düşünmüşse de bu proje gerçekleştirilememiştir.


•Sokullu Mehmet Paşa’nın ölümüyle Osmanlı Devleti’nin “Yükselme Dönemi” bitmiş ve “Duraklama Dönemi” başlamıştır.

Leave a Reply

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir

Related Post

50- KURTULUŞ SAVAŞI, DOĞU CEPHESİ, GÜNEY CEPHESİ, BATI CEPHESİ, I. İNÖNÜ SAVAŞI, LONDRA KONFERANSI50- KURTULUŞ SAVAŞI, DOĞU CEPHESİ, GÜNEY CEPHESİ, BATI CEPHESİ, I. İNÖNÜ SAVAŞI, LONDRA KONFERANSI

KURTULUŞ SAVAŞI Düzenli Ordunun Kurulması•Mondros Ateşkes Antlaşması’nin imzalanmasından sonra Osmanlı Ordularının büyük bölümü terhis edilmiş, silah ve cephaneleri elinden alınmıştır. •Bu karara uymayarak ordularını dağıtmayan sadece Doğu Anadolu’daki 15. Kolordu

33- XVIII. YÜZYIL DİPLOMASİ VE DEĞİŞİM, GERİLEME DÖNEMİ, SİYASİ OLAYLAR33- XVIII. YÜZYIL DİPLOMASİ VE DEĞİŞİM, GERİLEME DÖNEMİ, SİYASİ OLAYLAR

SİYASİ GELİŞMELER Dönemin Padişahları•II. Mustafa (1695-1703)•III. Ahmed (1703-1730)•I. Mahmud (1730-1754)•III. Osman (1754-1757)•III. Mustafa (1757-1774)•I. Abdülhamid (1774-1789)•III. Selim (1789-1807) XVIII. Yüzyıl Başlarında Osmanlı Devleti•Osmanlı Devleti. 1699’da imzalanan Karlofça ve İstanbul Antlaşmaları