YENİ ÇAĞ’DA AVRUPA
Genel Durum
•Yeni Çağ Fatih Sultan Mehmet’in 1453’de İstanbul’u fethiyle başlayan ve 1789 Fransız İhtilaline kadar devam eden dönemdir.
•Yeni Çağ’da Avrupa’daki gelişmelere yol açan unsurlar şunlardır;
1.Barutun ateşli silahlarda kullanılması
2.Kağıt ve matbaanın yaygınlaşması
3.Pusula, gemicilik ve haritacılıkta gelişme yaşanması
Coğrafi Keşifler
•15. ve 16. yüzyıllarda Avrupalılar tarafından yeni kıtalar ve adaların keşfedilmesi ve yeni ticaret yollarının bulunması ile sonuçlanan gelişmelere Coğrafi Keşifler adı verilir.
1.Doğu ticaret yollarının (İpek ve Baharat yolları) Müslümanların elinde bulunması.
2.Doğunun zenginliklerine ulaşma isteği.
3.Gemicilik ve coğrafya bilgilerinde ilerlemeler yaşanması
4.Okyanus şartlarına dayanıklı gemilerin üretilmesi
5.Avrupalı soyluların maddi destek sağlamaları
6.Hristiyanlığın yayılmak istemesi
Yapılan Keşifler:
•Bartelmi Diaz 1487’de Afrika’nın güney ucuna ulaşmayı başarmıştır. Buraya Ümit Burnu (Fırtınalar Burnu) denilmiş, daha sonra 1498’de Vasko Dö Gama tarafından Ümit Burnu dolaşılarak Hint Deniz yolu bulunmuştur.
•Amerika ilk kez 1492’de Kristof Kolomb tarafından bulunmuşsa da Hindistan zannedilmiştir. 1507’de İtalyan gemici Americo Vespucci buranın yeni bir kıta olduğunu anlamış ve adı verilmiştir.
•Macellan, sürekli batıya giderse tekrar Avrupa’ya ulaşılacağına inanarak çıktığı yolculuk sırasında ölünce Del Kano bu seferi tamamlamıştır. Böylece; dünyanın yuvarlaklığı kanıtlanmıştır.
Coğrafi Keşiflerin Sonuçları:
•Yeni kıtalar, yollar, medeniyetler, insanlar, bitki ve hayvanlar tanınmıştır (Aztek, İnka, Maya).
•Sömürgecilik başlamıştır İspanyollar ve Portekizliler ilk sömürge imparatorluklarını kurdular.
•Doğu ticaret yolları önemini kaybetmiştir.
•Akdeniz ticareti ve limanları önemini kaybetmiştir.
•Hint deniz yolu ve limanları (Lizbon, Amsterdam, Londra) önem kazanmıştır.
•Venedik. Ceneviz ve başta Osmanlı Devleti olmak üzere İslam ülkeleri çok büyük zarara uğramıştır.
•Avrupa’nın zenginlik ölçüsü değerli madenler olmuştur.
•Burjuva sınıfı zenginleşmiştir.
•Kölelik ve esir ticareti yaygınlaşmıştır.
•Rönesans, Reform ve Sanayi İnkılabına zemin hazırlamıştır.
•Kilise güç kaybetmeye devam etmiştir.
•Keşfedilen yerlere Avrupa’dan göçler olmuştur.
•Coğrafi Keşifler Osmanlı Devleti’ni olumsuz etkilemiştir.
Rönesans:
•Yeniden doğuş anlamına gelen ve İtalya’da başlayan Rönesans, 15. ve 16. yüzyıllarda Avrupa’da bilim, edebiyat, güzel sanatlar alanlarında meydana gelen gelişmelerdir.
•Nedenleri:
1.Coğrafi Keşiflerle zenginleşen burjuva sınıfının mesen denilen koruyucu aileler oluşturması,
2.Matbaanın gelişmesi ve kağıdın yaygınlaşması,
3.Arka arkaya dahi denilebilecek sanatçıların yetişmesi,
4.İstanbul’un fethi ile bazı bilim adamlarının İtalya’ya gitmesi,
5.Endülüs Emevileri’nin Batıyı etkilemesi.
6.Eski Yunan ve Roma eserlerin incelenmesi.
Rönesans’ın İtalya’da Başlamasının Nedenleri:
•Coğrafi konumu nedeniyle kültürel etkileşimin yoğun yaşandığı bir bölge olması
•İtalyan şehir devletlerinin ekonomik açıdan zengin olması
•İtalyan şehir devletlerinde merkezî bir baskının olmaması
•İtalya’nın tarihî, dinî, kültürel açılardan önemli ve etkileşime açık bir yer olması
•İtalya’da Roma ve Helen kültürlerinin etkilerinin hâlâ sürmekte olması
•İtalya’nın İslam dünyasına yakın olması
•İstanbul’un fethi üzerine buradan kaçan bazı bilginlerin İtalya’ya gelmeleri
Rönesans’ın gelişim Süreci:
•Rönesans, İtalya’da edebiyat alanında başlamış, Mikelanjelo, Leonardo da Vinci gibi büyük sanatçılar yetişmiştir.
•Fransa’da Rönesans İtalya savaşlarına katılan kral tarafından başlatılmış, mimari alanda gelişmiştir.
•İngiltere’de Shakespeare, İspanyada Cervantes, Almanya’da ise Röklen, Erasmus eserler vermiştir.
•Almanya da Rönesans hareketlerine paralel olarak Reform başlamıştır.
•Bilim ve teknik alanında 17. yüzyılda deney ve gözlem metodunun Bacon tarafından ortaya konulmasından sonra önemli gelişmeler olmuştur.
Rönesans’ın Sonuçları:
•Skolastik düşünce büyük ölçüde yıkılmış, pozitivizm doğmuştur.
•Papaya ve din adamlarına duyulan güven iyice azalmıştır.
•Edebiyat, güzel sanatlar, mimari ve bilim teknik alanında önemli gelişmeler olmuştur.
•Bireycilik ön plana çıkmıştır,
• İlk kez sanat alanında din dışı eserler verilmiştir.
•Reform ve Sanayi İnkılabına zemin hazırlanmıştır.
•Avrupalı toplumlar bilimsel anlamda İslam dünyasının önüne geçmeye başlamıştır.
Reform:
•Avrupa’da, 16. yüzyılda meydana gelen, dinî alandaki değişimlerdir. Almanya’da başlamıştır. Reform’un Nedenleri;
•Kağıt ve matbaanın geliştirilmesi,
•Katolik kilisesinde meydana gelen bozulmalar
•Aforoz (Hıristiyanlıkta din kardeşliğinden ve kiliseden çıkarmak) , Enterdi (Bir ülkeyi kralı ile birlikte dinden atmak) ve Endüljans (Papa’nın sattığı af belgesi) sorunları,
•Rönesans’ın etkileri ve Skolastik düşüncenin yıkılması
•İncil’in milli dillere çevrilmesi
Kilisenin zenginliğine karşın halkın fakirliği
Reformun Almanya’da Başlamasının Nedenleri:
•Hristiyanlığı daha geç kabul eden Almanların inançlarının kötüye kullanılması.
•Alman halkının daha fakir olması.
•Matbaanın Almanya’da geliştirilmesi ve bunun İncil’in çoğaltılmasında kullanılması,
•İncil’in ilk kez Almanca’ya çevrilmesi,
•Bazı derebeylerin Şarlken’e karşı reformcu grupları desteklemesi.
Reform Süreci :
•Reform hareketleri Almanya’da Katolik bir papaz olan Martin Luther tarafından başlatılmıştır. Luther, kısa sürede Alman prensliklerinin ve halkın desteğini elde etmiştir.
•Avrupa’da oluşan Katolik karşıtı bu yeni dinî anlayış Protestanlık mezhebine dönüşmüştür.
•Avrupa’da yaşanan gelişmeler, Katolikler ile Protestanlar arasında kanlı mezhep çatışmalarının yaşanmasına yol açmıştır.
•Sürüp giden toplumsal çatışmalar 1555’te Augsburg Antlaşması’nın imzalanmasına neden olmuştur. Bu antlaşma ile papa, Protestan mezhebini resmen kabul etmiştir.
•Reform hareketleri Fransa’da Calven tarafından savunulmuştur. Nant Fermanı ile Kalvenizm Fransa’da kabul edilmiştir.
•Reform hareketlerinin İngiltere’deki savunucusu İngiltere Kralı 8. Henri’dir. Kral, Reform’la ortaya çıkan yeni düşüncelerin halk arasında yayılmasını sağlamış, İngiliz kilisesini Papa’nın ve Katolik Kilisesinin egemenliğinden çıkartarak, kendi kontrolü altına almıştır.
•Osmanlı Devleti Reform hareketlerini yakından izlemiş, Protestanlara destek de olmuştur. Osmanlıların bu politikasında; Avrupa Hristiyan birliğinin parçalanmak istenmesi önemli rol oynamıştır.
Reform’un Sonuçları:
•Papanın Avrupa’daki etkinliği azalmıştır.
•Avrupa’da yeni mezhepler ortaya çıkmıştır.
•Katolik Kilisesi gelişmeler karşısında kendini yenileme yoluna gitmiştir.
•Kilise’ye ait olan mallar ve topraklar ele geçirilmeye başlanmıştır.
•İlk kez laik eğitim kurumlan açılmaya başlamıştır.
•Avrupa’da mezhep anlaşmazlıklarından doğan savaşlar başlamıştır.
•Mezhep çatışmaları Osmanlı Devleti’nin Avrupa fetihlerini kolaylaştırmıştır.
Otuz Yıl Savaşları (1618 – 1648):
•Aydınlanma Çağı olarak nitelenen 17. yy’da din eksenli savaşlar yaşanmıştır.
•Avrupa’da kurmayı planladığı Hristiyan birliği için en büyük engel olarak Alman prenslerini gören Kutsal Roma-Germen İmparatorluğu, Protestan Alman prenslerine saldırmış ve askerî mücadeleler başlamıştır.
•Fransa kendisi de Katolik olmasına rağmen, Almanya’nın güçlenmesini istemediği için Protestanların yanında savaşa girmiş ve sonuçta 1648 – Westfalya Antlaşması imzalanmıştır. Bu antlaşma ile;
•Buna göre Protestanlık yeniden serbest bırakılmıştır.
• Mezhep kavgalarına son verilmiştir.
•Roma Germen İmparatorluğu dağılmıştır.
7 Yıl Savaşları (1756 – 1763):
•İngiltere ile Fransa arasında Amerika’daki sömürgelerin paylaşılamaması yüzünden ortaya çıkmıştır.
•Sonuçta İngiltere galip gelerek Kanada’nın bir kısmını ele geçirmiştir. Fakat 7 Yıl Savaşları iki tarafında çok büyük ekonomik sıkıntı içine düşmesine sebep olmuştur.
•Fransa kendi halkına, İngiltere ise Amerikadaki kolonilerine yeni vergiler koymuşlardır.
•Bütün bunlar bir taraftan Fransız İhtilali’ne öte yandan Amerika’nın bağımsızlığını kazanmasına sebep olmuştur.
Diğer Gelişmeler:
•Bu süreçte İngiltere’de parlamenter yönetime geçilerek meşrutiyet ilan edilmiştir.
•İspanya, sömürgelerinin çoğunu yitirmiştir.
•XVII. yüzyılda bilim ve teknik alanında önemli gelişmeler yaşanmaya başlamıştır. Bu gelişmeler nedeniyle bu dönem Akıl Çağı olarak da nitelendirilmiştir.
•Bilim ve teknik alanındaki ilerlemeler Sanayi İnkılabı’na ortam hazırlamıştır.