5 Ağustos: Fransa’nın Cezayir Katliamının Yıl Dönümü
Bugün, tarihte Fransa’nın Cezayir’de işlediği büyük bir insanlık suçunun yıl dönümü. 5 Ağustos 1945’te, II. Dünya Savaşı’nın sona ermesinin kutlandığı bir günde, Fransızlar, Cezayir bayrağı taşıyan ve bağımsızlık talep eden binlerce sivil Cezayirliyi acımasızca öldürdüler.
Bu katliam, Cezayir’in bağımsızlık mücadelesinin başlangıcı olarak kabul edilir. Cezayirliler, Fransa’nın 132 yıl süren sömürgecilik döneminde kendilerine uyguladığı zulmü ve soykırımı unutmadılar. Fransa ise bu konuda hala sorumluluk almaktan kaçınıyor.
Bu yazıda, Fransa’nın Cezayir Katliamı’nın nedenlerini, sonuçlarını ve günümüzdeki yansımalarını inceleyeceğiz.
Neden 5 Ağustos?
5 Ağustos 1945 tarihi, hem Fransa hem de Cezayir için önemli bir gündü. Bu gün, II. Dünya Savaşı’nın Avrupa’da sona ermesinin ardından Fransa’nın Nazi Almanyası’ndan kurtuluşunun ilan edildiği gün olarak kutlanıyordu.
Cezayir ise o sırada Fransa’nın sömürgesiydi. Cezayirliler, savaş sırasında Fransa’ya destek vermiş ve binlerce askerini cepheye göndermişti. Bu nedenle, Cezayirliler de Fransa’nın kurtuluşunu kutlamak istediler. Ancak, onlar için bu kutlama aynı zamanda bağımsızlık taleplerini de dile getirmek için bir fırsattı.
Cezayir’in çeşitli şehirlerinde düzenlenen kutlama yürüyüşlerine binlerce Cezayirli katıldı. Yürüyüşçüler, Cezayir bayrakları ve pankartları taşıyor, bağımsızlık sloganları atıyorlardı. Bu durum, Fransız işgal kuvvetlerini rahatsız etti. Fransızlar, Cezayirlilerin bağımsızlık taleplerini kabul etmek yerine, onları bastırmak için şiddete başvurdular.
Fransız askerleri ve polisi, makinalı tüfeklerle ateş açarak, silahsız ve savunmasız Cezayirli sivilleri katlettiler. Bu katliam, Cezayir’in Setif, Guelma ve Kherrata şehirlerinde yoğunlaştı. Fransız kaynaklarına göre, bu olaylarda 1.500 Cezayirli öldü. Ancak Cezayir kaynaklarına göre, bu sayı en az 45 bin kişiyi buldu12
Bu katliam, Cezayir halkının Fransa’ya karşı duyduğu nefreti ve bağımsızlık arzusunu arttırdı. Bu olaylar, Cezayir Ulusal Kurtuluş Cephesi (FLN) adlı silahlı direniş örgütünün kurulmasına ve 1954-1962 yılları arasında süren kanlı Cezayir Bağımsızlık Savaşı’nın başlamasına zemin hazırladı.
Fransa’nın Cezayir Soykırımı
Fransa’nın 5 Ağustos 1945’te Cezayir’de işlediği katliam, sadece bir günle sınırlı kalmadı. Fransa, Cezayir’in bağımsızlık mücadelesini bastırmak için 1968 yılına kadar süren sistematik bir soykırım uyguladı.
Fransa’nın Cezayir’deki sömürgecilik dönemi 1830 yılında başladı. Fransa, Cezayir’i işgal ederek, yerli halkın topraklarını, kaynaklarını ve haklarını gasp etti. Fransızlar, Cezayirlileri ikinci sınıf vatandaş olarak gördü ve onlara ayrımcılık ve baskı uyguladı. Fransızlar, Cezayirlilerin kültürünü, dilini ve dinini yok etmeye çalıştı.
Cezayirliler, Fransa’ya karşı defalarca ayaklandılar, ancak her seferinde kanlı bir şekilde bastırıldılar. Fransa’nın Cezayir’deki varlığına karşı en büyük direniş hareketi ise FLN tarafından yürütülen Cezayir Bağımsızlık Savaşı oldu.
Bu savaşta Fransa, askeri gücünü sonuna kadar kullandı. Fransa, Cezayir’de yaklaşık 400 bin asker konuşlandırarak, FLN militanlarını ve onlara destek veren sivil halkı öldürdü, tutukladı, işkence yaptı ve sürgün etti. Fransa ayrıca napalm bombaları gibi kimyasal silahlar da kullandı. Fransa’nın bu savaştaki insan hakları ihlalleri Birleşmiş Milletler tarafından da kınandı.
Cezayir Bağımsızlık Savaşı’nın sonunda 1962 yılında yapılan referandumda Cezayirliler ezici bir çoğunlukla bağımsızlıktan yana oy verdi. Böylece Cezayir resmen bağımsızlığını ilan etti.