Tarihin Doğası konusu ile ilgili yazılı soruları ve cevapları hazırladık. 9. sınıf tarih dersi 1. ünitesi yazılıya hazırlık sorularımız MEB maarif model ile uyumludur. Güncel müfredata göre hazırladığımız Geçmişin İnşa Sürecinde Tarih yazılıya hazırlık çalışmamız sayesinde çözmediğiniz soru kalmayacak. Tarih öğrenmenin faydaları konusu ile ilgili hazırladığımız açık uçlu ve kısa cevaplı soruları tarih öğretmeni arkadaşlarımız 9. sınıf tarih dersi yazılılarında kullanabilirler. 9. sınıf tarih dersi yazılı soruları, Bloom Taksonomisinin farklı düzeylerine göre hazırlanmıştır (bilgi, anlama, uygulama, analiz, sentez, değerlendirme).
Tarihin doğasını farklı kaynaklar üzerinden inceleyebilme yazılıya hazırlık soruları
1.2. Tarihin Doğası
1. Bilgi Düzeyi
Tarihçiler, geçmişi anlamak ve yorumlamak için çeşitli kaynaklardan yararlanırlar. Bu kaynaklar, genel olarak birinci elden ve ikinci elden kaynaklar olarak isimlendirilmiştir.
Görsel: [Görsel 1.2: II. Gıyâseddin Keyhusrev Dönemi’nden (1237-1246) kalan Selçuklu sikkesinin ön ve arka yüzü]
Soru: Görselde yer alan sikke, tarihçiler için hangi tür bir kaynak niteliği taşır?
Cevap Anahtarı: Sikke, tarihçiler için birincil kaynak niteliği taşır. Birinci elden kaynaklar, olayların yaşandığı dönemde ya da bu dönemden hemen sonra oluşan veya oluşturulan özgün kaynaklardır.
2. Anlama Düzeyi
Avusturya-Macaristan Veliahtı Franz Ferdinand’a yapılan suikast, Ağustos 1914’te başlayan ve dört yıl boyunca birçok cephede devam edecek olan I. Dünya Savaşı’na neden olmuştur.
Soru: Bu olay I. Dünya Savaşı’nın başlamasında nasıl bir rol oynamıştır? Bu olay, tarihte neden-sonuç ilişkisini anlamak için nasıl bir örnektir?
Cevap Anahtarı: Franz Ferdinand suikastı, I. Dünya Savaşı’nın başlamasına yol açan tetikleyici bir olay olmuştur. Ancak savaşın çıkmasında, bu olayın yanı sıra birçok siyasi, ekonomik ve sosyal faktör de etkili olmuştur. Bu olay, tarihte tek bir olayın bir sonuca yol açmayabileceğini, olaylar arasında karmaşık bir neden-sonuç ilişkisi olduğunu gösteren bir örnektir.
4. Analiz Düzeyi
Tarih, fen bilimlerinden farklı olarak laboratuvar ortamında deney ve gözlem yapılamayan bir disiplindir.
Soru: Tarihin, fen bilimlerinden farklı olan bu özelliği, tarihsel bilginin doğruluğunu nasıl etkiler? Tarihçiler bu zorluğu aşmak için hangi yöntemleri kullanırlar?
Cevap Anahtarı: Tarih, geçmişte yaşanmış olayları incelediği için deney ve gözlem yoluyla doğrulanamayan bir alandır. Bu durum, tarihsel bilginin kesin ve değişmez olmasını zorlaştırır. Tarihçiler, bu zorluğu aşmak için birden fazla kaynak kullanır, kaynakları eleştirel bir bakış açısıyla inceler ve farklı yorumları değerlendirir.
5. Sentez Düzeyi
Tarih, sadece geçmişi anlamakla kalmaz, aynı zamanda bugünü anlamamıza ve geleceği şekillendirmemize de yardımcı olur.
Soru: “Tarih tekerrürden ibarettir” ifadesini tarih öğreniminin faydalarıyla ilişkilendirerek açıklayınız. Sizce bu ifade ne kadar doğrudur?
Cevap Anahtarı: Tarih, geçmişte yaşanmış olayları ve toplumların deneyimlerini inceleyerek benzer hataların tekrarlanmasını önlemek ve daha iyi bir gelecek inşa etmek için önemli bir rehberdir. Ancak tarih tekerrürden ibaret değildir. Her dönem kendine özgü koşullara ve dinamiklere sahiptir. Tarih öğrenimi, geçmişi anlayarak bugünü daha iyi yorumlamamızı ve geleceğe dair daha bilinçli kararlar almamızı sağlar.
6. Değerlendirme Düzeyi
Bazı tarihçiler, tarihin bir bilim dalı olduğunu savunurken, bazıları ise tarihin öznel bir yorum olduğunu düşünmektedir.
Soru: Sizce tarih bir bilim dalı mıdır, yoksa öznel bir yorum mu? Görüşünüzü kaynaklardan ve kendi düşüncelerinizden yararlanarak savununuz.
Cevap Anahtarı: Tarih,hem bilimsel hem de öznel yönleri olan bir disiplindir. Tarihçiler, araştırmalarında belirli yöntemler kullanırlar, kaynakları eleştirel bir bakış açısıyla incelerler ve kanıtlara dayalı yorumlar yapmaya çalışırlar. Bu yönüyle tarih, bilimsel bir nitelik taşır. Ancak tarihçinin bakış açısı, kullandığı kaynaklar ve yaptığı yorumlar, tarihsel anlatıyı etkileyebilir. Bu nedenle tarihin, öznel yorumlardan tamamen bağımsız olduğunu söylemek zordur.
7. Bilgi Düzeyi
Tarih, kronolojik bir sıra içinde incelenir ve belirli dönemlere ayrılır.
Soru: Kaynaklarda bahsedilen tarih çağlarının isimlerini ve bu çağların hangi önemli olaylar veya dönemlerle sınırlandırıldığını yazın.
Cevap Anahtarı:
- Eski Çağ: Batı Roma İmparatorluğu’nun çöküşüne kadar (veya bazılarına göre Hristiyanlığın resmi din olarak kabul edildiği 336-337 yılına kadar) olan dönem.
- Orta Çağ: Eski Çağ’dan İstanbul’un fethi olan 1453 yılına (veya Amerika’nın keşfi tarihi olan 1492 yılına) kadar olan dönem.
- Yeni Çağ: 1453’ten 1789 yılındaki Fransız İhtilali’ne kadar olan dönem.
- Yakın Çağ: Fransız İhtilali’nden günümüze kadar olan dönem.
9. Uygulama Düzeyi
Pieter Bruegel’in “Karda Avcılar” adlı tablosu, 16. yüzyılda yaşanan Küçük Buzul Çağı’nı tasvir etmektedir.
Soru: Bu tablo, o dönemde yaşayan insanların günlük yaşamları hakkında bize hangi bilgileri verebilir? Bir sanat eserini tarihsel bir kaynak olarak kullanmanın avantajları ve dezavantajları nelerdir?
Cevap Anahtarı: Tablo, o dönemde insanların giyimi, avlanma teknikleri, kullanılan araç-gereçler ve yaşadıkları coğrafi koşullar hakkında bilgi verebilir.
Avantajları:
- Sanat eserleri, dönemin atmosferini ve günlük yaşamını canlı bir şekilde yansıtabilir.
- Görsel kaynaklar, yazılı kaynaklardan farklı bir bakış açısı sunabilir.
Dezavantajları:
- Sanat eserleri, sanatçının öznel yorumunu ve bakış açısını yansıtabilir, gerçekliği birebir yansıtmayabilir.
- Sanat eserlerinin tarihsel bağlamını anlamak için ek bilgilere ihtiyaç duyulabilir.
Soru: Tarihçiler, geçmişi anlamak için hangi bilimsel yöntemleri kullanırlar?
Cevap Anahtarı: Tarihçiler, geçmişi anlamak için kaynak eleştirisi, tarihsel karşılaştırmalar ve neden-sonuç ilişkilerini analiz etme gibi bilimsel yöntemler kullanırlar.
3. Uygulama Düzeyi
“Bir toplumun kültürü, tıpkı bir ağacın kökleri gibidir. Geçmişi besler ve geleceğini şekillendirir.”
Soru: Yukarıdaki metaforu kullanarak tarih ile toplum arasındaki ilişkiyi açıklayınız.
Cevap Anahtarı: Metaforda belirtildiği gibi, bir toplumun kültürü ve değerleri, geçmişinden beslenir ve tıpkı bir ağacın kökleri gibi geleceğini şekillendirir. Tarih, bir toplumun kimliğini anlamak, geleneklerini ve değerlerini korumak ve geleceğe yön vermek için önemlidir.
4. Analiz Düzeyi
Soru: Tarihsel olaylar tekrarlanamaz bu yüzden gözlemlenmesi mümkün değildir. Tarihçiler, doğrudan gözlemleyemedikleri olayları nasıl araştırır ve tarihsel bilgiye ulaşırlar? Açıklayınız.
Cevap Anahtarı: Tarihçiler, doğrudan gözlemleyemedikleri olayları araştırmak için yazılı ve görsel belgeler, arkeolojik buluntular, diğer tarihçilerin çalışmaları ve görgü tanıklarının ifadeleri gibi farklı kaynaklardan elde ettikleri kanıtları kullanırlar.
5. Sentez Düzeyi
Soru: Tarih öncesi devirler hakkında bilgi edinmek, geçmişimizi anlamak için önemlidir. Yazılı kaynakların olmadığı tarih öncesi devirler hakkında bilgi edinmek için tarihçiler hangi yöntemlerden yararlanır?
Cevap Anahtarı: Tarihçiler, tarih öncesi devirler hakkında bilgi edinmek için antropolojik araştırmalardan, arkeolojik kazılardan elde edilen buluntulardan ve o döneme ait kalıntılardan yararlanırlar.
6. Değerlendirme Düzeyi
Soru: Tarih çalışmaları yapılırken farklı kaynaklardan elde edilen bilgilerin değerlendirilmesi önemlidir. Tarihsel bir olayı araştırırken farklı kaynaklardan elde edilen bilgilerin güvenilirliğini nasıl kontrol edersiniz?
Cevap Anahtarı: Farklı kaynaklardan elde edilen bilgilerin güvenilirliğini değerlendirirken; kaynakların yazarının kim olduğu, kaynağın ne zaman ve nerede yazıldığı, kaynağın amacının ne olduğu gibi faktörleri göz önünde bulundurmalıyız. Ayrıca, farklı kaynaklar arasında karşılaştırma yapmalı ve çelişkileri tespit etmeye çalışmalıyız.
7. Bilgi Düzeyi
Soru: Takvimler, zamanı düzenlemek ve tarihsel olayları kaydetmek için kullanılan önemli araçlardır. Günümüzde yaygın olarak kullanılan takvim hangisidir? Bu takvim hangi medeniyete dayanmaktadır?
Cevap Anahtarı: Günümüzde yaygın olarak kullanılan takvim Miladi (Gregoryen Takvim) takvimidir. Bu takvim sistemi, Antik Mısır’da kullanılan güneş takvimine dayanmaktadır.
8. Anlama Düzeyi
Soru: Tarihsel olaylar, kısa sürede meydana gelen ve insanlığı etkileyen spesifik gelişmelerdir. Tarihsel olgu ise, daha geniş kapsamlı, süreklilik gösteren durumu ifade eder.
“Atatürk’ün 19 Mayıs 1919’da Samsun’a çıkışı” neden tarihsel bir olay olarak kabul edilir? Açıklayınız.
Cevap Anahtarı: Atatürk’ün 19 Mayıs 1919’da Samsun’a çıkışı, Türk Kurtuluş Savaşı’nın başlangıcını simgeleyen ve Türk tarihinin akışını değiştiren önemli bir olaydır. Bu olay, kısa sürede gerçekleşmiş, belirli bir tarih ve yere sahip ve insanlığı etkileyen sonuçlar doğurmuştur.
9. Uygulama Düzeyi
Soru: Tarih, neden-sonuç ilişkilerini anlamak üzerine kuruludur. Görseldeki domino taşları, tarihsel olaylar arasındaki neden-sonuç ilişkisini nasıl temsil eder? Açıklayınız.
Cevap Anahtarı: Domino taşları gibi, tarihsel olaylar da birbirine bağlıdır ve bir olayın sonuçları, başka olayların nedeni olabilir. Tıpkı devrilen bir domino taşının diğerlerini devirmesi gibi, bir tarihsel olay da diğerlerini tetikleyerek bir zincirleme reaksiyon oluşturabilir.
10. Analiz Düzeyi
“Tarih, toplumların başından geçen olayları zaman ve yer göstererek belgelere dayalı bir biçimde anlatan, bunların sebep ve sonuçlarını, birbirleriyle olan ilişkilerini objektif olarak ele alan sosyal bir bilimdir.”
Soru: Tarihin bir bilim dalı olarak kabul edilmesinin nedenlerini açıklayınız.
Cevap Anahtarı: Tarih, bir bilim dalı olarak kabul edilir çünkü tarihçiler; diğer bilim dallarında olduğu gibi, sistematik ve disiplinli bir yaklaşım kullanırlar, kaynak eleştirisi yaparlar, neden-sonuç ilişkilerini analiz ederler ve araştırmalarını belgelere dayandırırlar. Ayrıca, tarih, arkeoloji, antropoloji, sosyoloji gibi diğer bilim dallarıyla da etkileşim halindedir.
Soru: Tarihin Tanımında Olması Gereken Unsurlar Nelerdir?
Cevap Anahtarı:
Kanıt ve belge gösterme zorunluluğu
Geçmiş olaylardan bahseder
Her olay kendi dönem şartları içinde değerlendirilir
Olayların gerçekleştiği yerin belirtilmesi gerekir
İnsan toplumunu ilgilendiren olayları inceler
Olayların sebep ve sonuçlarını inceler
Olayların zamanını kronoloji biliminin yardımı ile belirler
Olayların tarafsız (objektif) olarak iletilmesi
Tarihte “Deney ve Gözlem” yoktur
Tarihî bilgiler yeni bulgularla değişebilir
