6 Gün Savaşları: Orta Doğu’nun Kaderini Değiştiren Savaş
Orta Doğu, tarihin en eski ve en karmaşık bölgelerinden biridir. Bu bölge, pek çok medeniyete, kültüre, dine ve etnik gruba ev sahipliği yapmıştır. Bu çeşitlilik, hem zenginlik hem de çatışma kaynağı olmuştur. Orta Doğu’da yaşanan en önemli çatışmalardan biri de, 1967 yılında İsrail ile Arap ülkeleri arasında yaşanan 6 gün savaşlarıdır. Bu savaş, sadece 6 gün sürmesine rağmen, Orta Doğu’nun bugünkü siyasi haritasını şekillendirmiş ve bölgedeki sorunların kökünü oluşturmuştur. Bu makalede, 6 gün savaşlarının nedenlerini, gelişimini ve sonuçlarını inceleyeceğiz.
6 Gün Savaşları Nasıl Başladı?
6 gün savaşlarının başlangıcı, 1948 yılında kurulan İsrail devletine karşı Arap ülkelerinin duyduğu düşmanlığa dayanır. İsrail, Filistin topraklarında kurulmuş ve Arapların çoğunlukta olduğu bir bölgeyi işgal etmişti. Arap ülkeleri, İsrail’in varlığını tanımıyor ve yok etmek için fırsat kolluyordu. 1956 yılında Mısır’ın Süveyş Kanalı’nı millileştirmesi üzerine İngiltere, Fransa ve İsrail, Mısır’a saldırmış ve Süveyş Krizi’ni başlatmıştı. Bu krizde Mısır, Arap ülkelerinin desteğiyle direnmiş ve Birleşmiş Milletler’in müdahalesiyle kriz sona ermişti. Bu olay, Mısır lideri Cemal Abdünnasır’ın Arap dünyasındaki prestijini artırmış ve Pan-Arabizm adı verilen Arap birliği ideolojisini güçlendirmişti.
1960’lı yıllarda ise Arap-İsrail gerginliği artmaya devam etti. Suriye, İsrail’in Golan Tepeleri’ndeki su kaynaklarını kontrol etmesine karşı çıkıyor ve İsrail’e sınır ihlalleri yapıyordu. İsrail ise Suriye’yi hava saldırılarıyla cezalandırıyordu. Mısır ise Suriye ile bir savunma anlaşması imzalayarak İsrail’e karşı bir cephe oluşturuyordu. Ürdün de bu ittifaka katılarak İsrail’i Batı Şeria ve Doğu Kudüs’ten çıkarmayı hedefliyordu. Bu arada Filistin Kurtuluş Örgütü (FKÖ), İsrail’e karşı silahlı eylemler düzenliyor ve Arap ülkelerinin desteğini alıyordu.
1967 yılına gelindiğinde, Arap ülkeleri İsrail’e karşı bir savaş hazırlığı içindeydi. Mısır, Süveyş Kanalı’nı İsrail gemilerine kapattı. Ayrıca Birleşmiş Milletler barış gücünün Sina Yarımadası’ndan çekmesini istedi. Bu hamleler, İsrail’i tehdit altında hissettirdi ve savaşın kaçınılmaz olduğunu gösterdi. İsrail, Arap ülkelerinin saldırısını beklemeden, 5 Haziran 1967 sabahı, sürpriz bir hava saldırısıyla savaşı başlattı. Bu saldırıda, Arap ülkelerinin hava kuvvetleri büyük ölçüde imha edildi ve İsrail, hava üstünlüğünü ele geçirdi.
6 Gün Savaşları Nasıl Gelişti?
İsrail’in hava saldırısından sonra, kara savaşı da başladı. İsrail kara kuvvetleri, Mısır’ın Sina Yarımadası’nı, Ürdün’ün Batı Şeria ve Doğu Kudüs’ünü, Suriye’nin Golan Tepeleri’ni işgal etti. İsrail, bu bölgelerdeki Arap ordularını büyük kayıplara uğrattı ve esir aldı. Arap ülkeleri ise, İsrail’in saldırısına karşı koymakta zorlandı ve geri çekilmek zorunda kaldı. İsrail, bu savaşta, hem askeri hem de siyasi olarak büyük bir başarı elde etti. Arap ülkeleri ise, hem askeri hem de siyasi olarak büyük bir hezimete uğradı. 10 Haziran 1967’de Birleşmiş Milletler’in araya girmesiyle savaş sona erdi.
6 Gün Savaşları’nın Sonuçları Nelerdir?
6 gün savaşları, Orta Doğu’da büyük bir değişime yol açtı. İsrail, topraklarını dört katına çıkararak bölgedeki gücünü artırdı. Arap ülkeleri ise büyük bir hezimete uğrayarak, Pan-Arabizm ideolojisini yitirdi. Filistinliler ise topraklarını kaybederek, mülteci durumuna düştü. Bu savaş, aynı zamanda, Arap-İsrail sorununun uluslararası bir boyut kazanmasına neden oldu. Sovyetler Birliği, Arap ülkelerine destek verirken, ABD, İsrail’e destek verdi. Bu savaşın sonuçları, bugün de devam eden Arap-İsrail çatışmasının, Filistin sorununun ve Kudüs meselesinin temelini oluşturdu.
6 gün savaşları, Orta Doğu tarihinin en önemli olaylarından biridir. Bu savaş, hem bölgedeki hem de dünyadaki dengeleri değiştirmiştir. Bu savaşın nedenlerini, gelişimini ve sonuçlarını anlamak, Orta Doğu’nun bugünkü durumunu anlamak için önemlidir. Bu makalede, 6 gün savaşlarını kısaca özetlemeye çalıştık.