Bu sayfada paylaştığımız İslam Bilim Tarihi Dersi ders notlarımız sayesinde tüm konulara hakim olacaksınız. Seçmeli İslam Bilim Tarihi Dersi 9. 10. 11. ve 12. sınıflarda seçmeli olarak okutulan bir derstir. Bu tarih ders notları Milli Eğitim Bakanlığı müfredatına uygun olarak hazırlandı. Bu yazımızda Seçmeli İslam Bilim Tarihi Dersinin 2. ünitesi olan İslam Biliminin Doğuşu Ders Notunu paylaşıyoruz.
Sınıf: Seçmeli tarih
Ders: İslam Bilim Tarihi
Ünite: 2. ünite: İslam Biliminin Doğuşu VII. Yüzyıl
İlgili yazılı: İslam Bilim Tarihi 1. dönem 1. yazılı
İSLAM BİLİMİNİN DOĞUŞU (VII. YÜZYIL)
- İslam’ın Bilime Verdiği Önem: Kur’an-ı Kerim’de “ilim” ve türevleri yaklaşık 750 kez geçer. Bu, İslam’ın bilime verdiği büyük önemi gösterir.
- İslam dini, insanlar arasında eşitliği savunurken, bilgi sahibi olanları diğerlerinden üstün tutmuştur. Bu durum, Kur’an’da geçen “Hiç bilenlerle bilmeyenler bir olur mu?” (Zümer/9) ayetiyle açıklanır.
- Bilim insanları, toplumu cehaletten, bağnazlıktan ve hurafelerden kurtararak olumlu yönde gelişmelerine yardımcı olmuşlardır.
İSLAM BİLİMİNİN OLUŞUMUNDA FARKLI MEDENİYETLERİN ETKİSİ –
MISIR
- Mısır Medeniyeti: Nil Nehri kıyısında kurulmuş, astronomi, geometri, tıp, resim ve mimari alanlarında gelişmiştir.
- İskenderiye Şehri (Mısır): Antik Yunan ve Helenistik biliminin İslam bilimine etkisinde önemli bir merkez olmuştur.
İSLAM BİLİMİNİN OLUŞUMUNDA FARKLI MEDENİYETLERİN ETKİSİ – MEZOPOTAMYA
- Sümerler: Yazıyı bularak matematik, tıp, astronomi, mitoloji ve din alanlarında geniş bir literatür oluşturmuşlardır.
- Babil Uygarlığı: Sümerlerden sonra kurulmuş, özellikle matematik ve astronomi alanlarında ileri bir seviyeye ulaşmıştır. İran’dan yapılan çevirilerle İslam bilimini etkilemiştir.
İSLAM BİLİMİNİN OLUŞUMUNDA FARKLI MEDENİYETLERİN ETKİSİ – ANTİK YUNAN
- Antik Yunan Bilimi: Mısır, Mezopotamya ve Anadolu uygarlıklarından etkilenmiş, bu bilgileri yeniden yorumlayıp geliştirmiştir. Özellikle felsefe, tıp, matematik ve astronomi alanlarında çok gelişmiştir.
- VII. ve VIII. yüzyıllarda, Antik Yunan’a ait kitapların Müslüman bilim insanları tarafından Arapça’ya çevrilmesiyle İslam bilimi hızla gelişmiştir.
- Beytü’l Hikme (Bilgelik Evi): IX. yüzyılda Bağdat’ta kurulmuştur. Burada Yunancadan Arapça’ya çevrilen eserler, Antik düşüncenin İslam dünyasına aktarılmasına büyük katkı sağlamıştır. Felsefe, tıp, matematik ve astronomi gibi alanlarda yeni fikirlerin ortaya çıkmasında etkili olmuştur.
- Çevrilen önemli eserlerden bazıları:
- Hipokrates: Aforizmalar
- Platon: Devlet
- Aristoteles: Organon, Oluş ve Bozuluş, Gök Olayları ve Ruh
- Ptolemaios (Batlamyus): Almagest, Coğrafya, Optik
- Galen: Canlı Hayvan Teşhiri, Organların Yararları
İSLAM BİLİMİNİN OLUŞUMUNDA FARKLI MEDENİYETLERİN ETKİSİ – HELENİSTİK DÖNEM
- Helenistik Dönem: Antik Yunan kültürünün devamı olan bu dönemin sonlarına doğru mezhep kavgaları ve Hristiyanlık içindeki tartışmalar artmıştır.
- Bu tartışmalardan kaçan bazı bilim insanları, bilimsel çalışmaların yoğun olduğu Antakya, Harran, Nusaybin gibi şehirlere göç etmiştir.
- Bu bilim insanları daha sonra İran’ın Cündişâpûr şehrinde ve Müslümanların yönettiği Bağdat, Şam gibi şehirlerde çalışarak Helenistik felsefenin İslam dünyasında tanınmasında rol oynamışlardır.
İSLAM BİLİMİNİN OLUŞUMUNDA FARKLI MEDENİYETLERİN ETKİSİ – ROMA VE İRAN
- Roma Medeniyeti: Yunan kültürü ile İslam kültürü arasında köprü görevi görmüştür.
- Fars Kültürü (İran): İslam biliminin gelişmesinde önemli bir yere sahiptir. Cündişâpûr şehri önemli bir kültür merkeziydi. Antakya’dan birçok sanatçı ve bilim insanı buraya yerleşmiştir.
- Cündişâpûr: Hz. Ömer döneminde barış yoluyla İslam topraklarına katıldıktan sonra da önemini korumuştur. Burada yetişen doktorlar Emevi ve Abbasi saraylarında saygı görmüşlerdir. Yunanca, Latince ve Hintçe kitaplar Farsça’ya çevrilmiştir. Farklı kökenlerden birçok bilim insanı burada çalışmıştır.
İSLAM BİLİMİNİN OLUŞUMUNDA FARKLI MEDENİYETLERİN ETKİSİ – HİNT VE ÇİN
- Hint Bilimi: İslam biliminin şekillenmesinde etkili olmuştur. Hint astronomisi, Brahmagupta’nın “Siddhanta” adlı eserinin Arapça’ya çevrilmesiyle Müslüman bilim insanları tarafından tanınmıştır.
- Çin Kültürü: İslam kültürü ile etkileşim 751 yılında yapılan Talas Savaşı ile başlamıştır. Müslümanlar kâğıt, pusula ve barutun yapımını Çinlilerden öğrenmiştir.
FETİHLERİN İSLAM BİLİMİNİN OLUŞUMUNA ETKİLERİ
- Müslümanlar, devletin sınırlarının genişlemesiyle birlikte fethettikleri topraklardaki gelişmiş kültürleri tanıma fırsatı bulmuşlardır.
- Karşılaşılan önemli kültürler:
- Mısır, Suriye, Filistin, Anadolu: Antik Yunan, Roma, Bizans
- Irak, İran: Pers, Mezopotamya
- Türkistan: Türk kültürü
- Emeviler Dönemi: Sınırların genişlemesiyle farklı kültürlerle etkileşim hızlanmıştır. Devlet kayıtları Irak’ta Farsça, Suriye’de Yunanca tutulmuştur.
- Bu kayıtların Arapça’ya çevrilmesiyle, önceleri sadece din dili olan Arapça, bilim dili olarak da kullanılmaya başlanmıştır.
İSLAMİYET İLE BİRLİKTE ORTAYA ÇIKAN BİLİMLER
- Müslümanların İslam’ı anlama, yorumlama ve savunma çabaları, Kur’an ve sünnet kaynaklı bazı bilimlerin doğmasına yol açmıştır. Bunlar: tefsir, hadis, fıkıh ve kelam.
- Tefsir: Dini metinlerdeki kapalı ifadelerin açıklanmasıdır. Kur’an’ı anlamak, yorumlamak ve açıklamak için uyulması gereken yöntemleri inceler. Bu alanda çalışanlara müfessir denir. Kur’an’ı ilk tefsir eden Hz. Peygamber’dir.
- Hadis: Hz. Peygamber’in sözleri, davranışları ve uygulamalarıdır. Hadis ilmi, hadisleri sened (kaynak zinciri) ve metin yönleriyle inceler. Bu alanda çalışanlara muhaddis denir. Muhaddisler, hadislerin güvenilirliğini tespit etmeye çalışır.
- Fıkıh: Dini anlamda bir şeyi iyi ve tam anlamak, derinlemesine kavramak anlamına gelir. Fıkıh ilmi, İslam’ın kişisel ve sosyal hayata dair hükümlerini inceler. İnsanların hak ve sorumluluklarını ele alır. Bu alanda çalışanlara fakih (hukuk bilgini) denir.
- Kelam: İslam dininin inançla ilgili yönünü inceler. Allah’ın sıfatları, peygamberlik, kainatın yaratılışı gibi konuları İslami hükümler ışığında ele alır. İslam inanç esaslarını dış saldırılara karşı savunmayı amaçlar.
İSLAM ÖNCESİ ŞİİR VE FİLOLOJİNİN ARAPÇANIN BİLİM VE SANAT DİLİ OLMASINA KATKILARI
- İslam Öncesi Dönem’de: Araplarda sözlü anlatım ve özellikle şiir çok gelişmişti. Şairler kabilede önemli bir yere sahipti.
- Şairlerin toplumda gördüğü bu saygı, filolojiyi (dil bilimi) olumlu etkileyerek Arapça’nın bilim ve sanat dili olmasına katkı sağlamıştır.
- Kur’an-ı Kerim’in Yazılması: Hz. Muhammed, kendisine inen ayetleri çeşitli malzemelere (levhalar, deriler, hurma yaprakları, kemikler, taşlar) yazdırmıştır. İlk başlarda ceylan derisi de kullanılmıştır.
- Zamanla Kur’an’ı ezbere bilenlerin azalması ve Müslüman sayısının artması gibi nedenlerle Kur’an’ın yazılması ihtiyacı doğmuştur. Hz. Ebubekir döneminde toplanan Kur’an, Hz. Osman döneminde çoğaltılmıştır. İlk nüshalar tek renk mürekkeple yazılmış, sonra okunmayı kolaylaştırmak için nokta ve harekeler eklenmiştir.
- Müslümanlar, Çinlilerden kâğıt yapımını öğrendikten sonra Kur’an’ı kâğıda yazmışlardır. Bu sayede Kur’an günümüze kadar bozulmadan ulaşmıştır.
Bir yanıt bırakın