Bu yazımızda güncel müfredata göre hazırladığımız 10. sınıf tarih dersi 3. ünitesi olan Devletleşme Sürecinde Savaşçılar ve Askerler soru- cevap çalışmasını paylaşıyoruz. 10. sınıf tarih soru cevap çalışmamız sayesinde ders kitabındaki çalışma sorularını rahatlıkla çözeceksiniz. 10. sınıf tarih yazılıya hazırlık çalışmamızdaki sorular sizleri 10. sınıf tarih yazılısına hazırlayacak. Tarih dersi 10. sınıf sorularımızı çözerek tyt tarih ve ayt tarih sınavlarında başarılı olacaksınız. Yeni tarih 10 ders kitabına uygun olarak hazırladığımız 10. sınıf tarih soruları aşağıdaki konuları kapsamaktadır.
10. SINIF TARİH DERSİ 3. ÜNİTE: DEVLETLEŞME SÜRECİNDE SAVAŞÇILAR VE ASKERLER
10.3.1. Kuruluş Dönemi’nde Osmanlı askerî gücünü oluşturan farklı muharip unsurları açıklar.
Türk tarihindeki “alplık” ve “gazilik” kavramlarını açıklayın.
Alp; cesur, yiğit, kahraman demekti. Alplar, Türk milletinin içinden çıkmış yiğitlik ve cesaretleri ile tanınmış gönüllü askerlerdi.
Eski Türk devletlerinin kuruluşunda etkili olan Alplar, İslami devir Türk devletlerinde Alp Gaziler olarak misyonlarını devam ettirdiler.
Osmanlı Devleti’nin kuruluş aşamasında düzenli bir ordusu yoktu. Osmanlı Beyliği, sefere çıkmadan önce birçok Türkmen aşiretine duyuruda bulunur ve sefer için asker toplardı. İlk düzenli birlikler Orhan Gazi zamanında, Bursa’nın fethinden sonra oluşturuldu. Osmanlı Devleti’nde düzenli orduya geçişin nedenleri nelerdir?
Devlete bağlı olmayan aşiret kuvvetleri arasında belli bir düzen ve koordinasyon yoktu.
Savaşa karar verdiği zaman, bu grupların toplanması ve sevkiyatı oldukça sorun yaratıyordu.
Ayrıca savaş öncesi ve sırasında disipline edilmeleri oldukça zordu.
Osmanlı Devleti’nde ilk düzenli ordu kimlerden oluşuyordu?
Yaya (piyade) ve müsellem (atlı) askerî birliklerinden oluşuyordu.
Yaya (piyade) ve müsellem (atlı) askerî birliklerinin özellikleri hakkında bilgi veriniz.
İlk aşamada sağlıklı ve güçlü Türk gençlerinden 1000 yaya, 1000 de atlı askerden kuruldu.
Yaya ve müsellemler, ücretli asker sınıfındaydı.
Sefer sırasında belli bir ücret alıyor, barış zamanında ise kendilerine tahsis edilen arazileri ekip biçiyorlardı.
Ancak bunun karşılığında belirli vergilerden muaf tutuluyorlardı.
XV. yüzyıl ortalarından sonra yaya ve müsellemler daha profesyonel bir ordu niteliğinde olan Kapıkulu Ocaklarının kurulmasından sonra tersanelerde, maden ocakları ve kale inşaatlarında çalıştırılmak üzere geri hizmet birlikleri arasına alındılar.
Kuruluş döneminde Osmanlı ordusunda Kapıkulu Piyadeleri hangi birliklerden oluşurdu?
Acemi Ocağı: Pençik veya devşirme sistemi ile asker alımı yapılır.
Yeniçeriler
Cebeciler (Silahlarla ilgilenir)
Topçular
Humbaracılar: Havan topu kullanır.
Lağımcılar: Tünel kazar
Kuruluş döneminde Osmanlı ordusunda Kapıkulu Süvarileri hangi birliklerden oluşurdu?
Sipahiler: Seferde sultanın çadırını silahtarlar ile nöbetleşe koruyan askerlerdir.
Silahtarlar: Devlet büyüklerinin silahlarına bakan ve onları koruyan görevlilerdir.
Daha sonra bu gruba Sağ ve Sol Ulufeciler ile sağ ve Sol garipler de eklendi. Bunlar sefer sırasında otoğı ve hazineyi korurlar.
Kuruluş döneminde Osmanlı ordusunda eyalet askerlerinde hangi birlikler yer alırdı?
Tımarlı Sipahiler
Yayalar ve Müsellemler
Azaplar
Akıncılar
10.3.2. Tımar sisteminin özelliklerini siyasi, sosyal ve ekonomik açılardan değerlendirir.
Osmanlı Devleti’ndeki tımar sisteminin işleyişi hakkında bilgi veriniz.
Osmanlı Devleti, Anadolu ve Rumeli’de fethettiği toprakları devlete bağlı arazi olarak tahrir defterlerine kaydetmek suretiyle tapulaştırırdı.
Tahrir defterlerine kaydedilen bu araziler, mirî yani devlet arazileri olarak adlandırıldı.
Osmanlı Devleti, bu mirî arazileri dirlik adı verilen bölümlere ayırırdı. Bu dirliklerin üzerinde yaşayan çiftçiler, toprağı ekip biçer ve vergi öderlerdi.
Tımar sistemine göre devlet, kendisine ait olan bu vergilerin toplama hakkını başta yönetenler (askerîler) olmak üzere savaşlarda üstün başarılar göstermiş olanlar ile diğer devlet görevlilerine (kâtip, kadı vs.) bırakırdı.
Buna karşılık tımar sahipleri, tasarruf ettikleri yerin yıllık gelirine göre yeme, içme, silah ve at gibi her türlü ihtiyaçları kendilerine ait olmak üzere atlı askerler yetiştirirdi.
Dirlik toprakları, gelirlerine göre kaç gruba ayrılır?
1- Has: 100.000 akçeden fazla yıllık geliri olan dirliklerdir. Bu toprakların gelirleri padişaha, Divan üyelerine, beylerbeylerine tahsis edilmiştir.
2- Zeamet: 20.000 – 100.000 akçe arasında yıllık geliri olan bu toprakların gelirleri kadılar gibi orta dereceli devlet memurlarına tahsis edilmiştir.
3- Tımar: 3.000 – 20.000 akçe arasında yıllık geliri olan topraklardır.
Tımar sisteminin faydaları nelerdir?
Osmanlı Devleti, tımar sistemi ile devlet hazinesinden para ayırmadan Osmanlı ordusunun taşradaki en kalabalık grubu olan eyalet askerlerini oluşturmuştur.
Tarım arazilerinin sürekli işlenmesini sağlayarak üretime süreklilik kazandırdı.
Toprak gelirleriyle memur maaşları karşılanmış, vergiler düzenli toplanmıştır.
Tımar sistemi ile savaşa hazır askerler (tımarlı sipahiler) yetiştirildi.
Tımar sahipleri bulundukları yerlerde güvenliği sağlayarak devlet otoritesini güçlendirdi.
Bütün bunların yanında konar-göçer Türkmenlerin, büyük ölçüde yerleşik hayata geçmesi sağlandı ve yerli halka zarar vermeleri de önlendi.
Merkezi otoriteye karşı gelebilecek derebeylikler önlenmiştir.
Osmanlı ordusundaki Tımarlı sipahilerin özelliklerini yazınız.
Osmanlı ordusunun en önemli ve en kalabalık atlı kuvvetleri idi.
Tımar sahiplerinin vergi gelirine göre beslemek zorunda oldukları bu atlı askerlere “cebelü” de denirdi.
Devletten maaş almaz, ganimet elde etmezlerdi.
Tımarlı sipahiler bağlı bulunduğu bölgede reayadan vergileri toplarlardı.
Tımarlı sipahilerin yıllık gelirleri, hizmet kıdemlerine göre bin ile yirmi bin akçe arasında olurdu.
Tımarlı sipahiler, Türk ve Müslümanlardan oluşurdu.
Vefat eden tımarlı sipahinin dirliğinin bir kısmı, varsa oğluna; oğlu olmayanın tımarı ise alay beyi tarafından uygun birine verilirdi.
Bazen tımarlı sipahileri Yeniçerilere karşı denge sağlayan bir faktör olarak kullandı.
10.3.3. Yeniçeri Ocağı’nın ve devşirme sisteminin Osmanlı devletleşme sürecine etkisini analiz eder.
Kapıkulu askerleri sistemi hangi padişah döneminde oluşturuldu?
I. Murad Dönemi’nde, Kazasker Çandarlı Halil Paşa’nın tavsiyesi ile
Acemi Ocağına asker alımları nasıl yapılırdı?
Savaşlarda elde edilen erkek esirlerin beşte biri (pencik) ile Hristiyan tebaasından devşirme sistemiyle alınan erkekler kapıkulu ocağına asker olarak alınırdı.
Pencik nedir?
Pencik, Farsçada 1/5 anlamına gelir. Pencik Kanunu’na göre Osmanlı Devleti’nin fethettiği bölgelerden alınan esirlerin 1/5’i padişahın olurdu
Osmanlı Devleti’nde “Devşirme Sistemi” hangi padişah zamanında uygulanmaya başlandı?
Kapıkulu Ocağına 1. Murat’tan itibaren pençik sistemiyle asker alınırken devşirme sistemi Çelebi Mehmet zamanında uygulanmaya başlanmıştır.
Ancak devşirme sisteminin kanun haline gelmesi II. Murad zamanında olmuştur.
Devşirme Sistemi ile asker alımı yapılırken nelere dikkat edilirdi?
Genelde Rumeli’de Hristiyan tebaadan yapılan bu uygulamada öncelikle gönüllü olarak devşirilmek istenenlerin çocukları alınırdı. Tek erkek çocuğu olan ailelerden devşirme yapılmazdı. 8 yaş altı ve 20 yaş üstü devşirilemez. Devşirme olarak alınan çocuğun köyü, kazası, sancağı, baba ve anasının isimleri, doğum tarihi, eşkali bir deftere yazılırdı. En az üç, en fazla sekiz sene eğitilen çocuklar Acemi Ocağına gönderilirdi.
Yeniçerilerin üç ayda bir aldıkları maaşa ne denirdi?
“Ulufe”
Gulam sistemi hakkında bilgi veriniz.
Bu sistem Abbasiler ve Selçuklular tarafından uygulanmıştı.
“Gulam sistemi” adı verilen bu uygulamada, savaş esirleri arasından seçilenler ile bazı bölgelerden toplanan küçük yaştaki çocuklar, yeteneklerine göre yetiştirilecekleri “gulamhane” denilen merkezlere getirilirlerdi.
Burada askerî konuların yanında yönetim ve protokol kuralları ile ilgili eğitim de verilirdi. Gulamların çoğunluğunu Türkler oluştururdu.
Halifenin veya Selçuklu sultanlarının özel muhafız ordusu olan gulamlar aynı zamanda hükümdarla birlikte savaşa katılır ve olası ayaklanmaların bastırılmasında aktif rol oynarlardı.
Kapıkulu süvarilerinin (Altı bölük) görevi nedir?
Kapıkulu süvarileri, savaş ve seferlerde padişahı korur; padişahın silahlarını, Osmanlı sancağını ve hazinesini taşırlardı. Yeniçerilere göre daha itibarlı bir konuma sahiplerdi.